Şizofreni ve bipolar bozukluk, psikiyatri klinik ve bilimsel pratiğinin en önemli bozukluklarından ikisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sayının yayıma hazır hale geldiği Eylül 2021’de PubMed arama motoruna “schizophrenia” terimi girildiğinde karşımıza 150.000’den fazla, “bipolar disorder” terimi ile ise 55.000’den fazla sonuç çıkıyor. Arama “psychosis”, “affective disorder” gibi ilgili terimlerle genişletildiğinde sonuç sayısının çok daha yüklü olacağını tahmin etmek zor olmayacaktır. Şizofreni, tipik olarak davranışsal belirtilerin ergenlik ya da genç yetişkinlik döneminde başladığı nörogelişimsel bir bozukluk olarak tarif edilebilir. Biyolojik ve klinik özellikler açısından oldukça heterojen olan bu bozukluğun altında pleiotropik olarak nitelendirebileceğimiz çeşitli genetik ve patofizyolojik mekanizmalar yatmaktadır (1). Şizofreninin yaşam boyu prevelansı yaklaşık %1 olarak bildirilmektedir. Şizofreni tanılı bir hastanın gelir getiren bir işte çalışma oranının %10-15 gibi oldukça düşük olduğu düşünülmektedir (2). Bipolar bozukluk, duygudurumda ve enerji düzeyinde dalgalanmalarla seyreden, yineleyici bir psikiyatrik bozukluktur. Şizofreniye benzer şekilde, etiyoloji ve klinik seyirde genetik ve çevresel faktörler birlikte etki eder. Prevalansının yaklaşık olarak %2 olduğu bildirilmekte, daha geniş bir tanımla, bipolar spektrumu olarak ele alındığında, bu oran %5’e yükselmektedir (3). Dünya Sağlık Örgütü ruh sağlığı anketlerine göre, bipolar bozukluk iş devamsızlığının en sık ikinci nedenidir. Bipolar bozukluğa ilişkin hastalık insidansı ve yaşam yılı olarak ifade edilen engellilik oranları da hastalığın sağlık sistemine getirdiği yüke işaret eden faktörler olarak hâlâ oldukça yüksektir ve yıllar içinde yükselmeye devam etmektedir (4). Dünya nüfusunun artması ve yaşlanmasıyla birlikte, ağır ruhsal hastalıklara atfedilen yükün giderek artmasına ek olarak, son iki yıldır Covid-19 pandemisi, tüm dünyayı “ruhsal pandemi” olarak da nitelendirilen bir döneme doğru sürükledi. Bu dönem, psikiyatrik bozuklukların sıklığında artış, belirtilerde şiddetlenme ve ruhsal desteğe ilişkin ihtiyaç artışını, dolayısıyla sağlık sisteminde daha da artan bir yükü beraberinde getirdi. Covid-19’ un ruhsal sağlığa zararlı etkilerini azaltmanın uluslararası düzeyde bir halk sağlığı önceliği olduğu bildirildi (5). Değişen ve dönüşen dünyanın tüm bu yeni koşulları altında özellikle şizofreni ve bipolar bozukluk gibi ağır ruhsal bozukluğu olan bireylerin zaten tedaviye ulaşma ve toplumda kabul görme gibi alanlarda dezavantajlı olan konumlarının daha da dezavantajlı hale geldiği söylenebilir. Damgalama, beden sağlığı açısından daha az sağlık hizmeti alma, gelir düşüklüğü, yaşam tarzıyla ve sosyal ağın zayıflığıyla ilgili olumsuz etmenler, ağır ruhsal hastalığı olan bireylerin pandemiden daha fazla etkilenmesine neden oldu. Karantina uygulamaları, kapanma ve sosyal izolasyon gibi önlemler de zorlayıcı etmenler oldu ve alevlenmeler arttı (6). Şizofreni ve bipolar bozukluğun ortak bir özelliği, “ağır ruhsal bozukluklar” arasındaki başlıca tanılardan olmalarıdır. Buna ek olarak, genetik, patofizyolojik ve psikopatolojik özellikler bakımından aralarında dikkate değer bir örtüşme mevcuttur. En önemlisi, tedaviler bakımından her iki hastalık için de halen istediğimiz noktada değiliz. Günümüzde hem şizofreni hem bipolar bozuklukta birincil müdahale alanı olarak farmakoterapiyi öne çıkaran görüş ve yayınlar ağırlıklı olmakla birlikte, psikoterapi temelli yaklaşımlar, aile müdahaleleri, rehabilitasyon hizmetleri ve psikososyal müdahaleler tedavinin vazgeçilmez bileşenleridir (7).Tedaviye ilişkin bilimsel yayın sayısının yüz binli rakamları bulduğu günümüzde, bu iki bozukluğun tedavisi ile ilgili, özellikle klinik psikiyatri pratiğinde yer alan klinisyenlerin yararlanabileceği, başucu kaynağı niteliğinde güncel bir derleme oluşturma isteği ile yola çıktık. Klinik ve akademik ilgi alanı şizofreni ve bipolar bozukluk olan psikiyatrist yazarlarımızı, güncel araştırmalar ışığında, oluşturduğumuz başlıklar ve temalar çerçevesinde klinik pratiği kolaylaştırıcı ve yön verici derlemeler için davet ettik. Tutarlı bir terminoloji amacıyla dil konusunda sınırlama yapmamayı daha uygun gördük. Yazarlar kendi akademik ve klinik pratiklerinde tercih ettikleri terimleri kullandılar. Bu nedenle yazı başlıklarında ve içeriklerinde “atak/epizot/dönem”, “tedavi/terapi” gibi benzer veya eş anlamlı sözcüklerle karşılaşabilirsiniz. Özgün Türkçe terimler üretilmesi ve kullanılmasının değerli olduğunu biliyor ve bunu destekliyoruz. Bununla beraber, alanında uzman yazarların kimi zaman anlamın çeviride kaybolması nedeni ile orijinal sözcüğü tercih etmeleri de gerekli olabiliyor. Psikiyatrinin en önemli ilgi alanlarından olan şizofreni ve bipolar bozukluğun yaşam boyu tedavisi ile ilgili birçok müdahale alanını ele alamaya çalıştığımız, yol gösterici ve başvuru kaynağı niteliğindeki bu ek sayının tüm okurlara faydalı olmasını umuyoruz.

Schizophrenia and bipolar disorder are two of the most important disorders in the clinical and scientific practice of psychiatry. As of September 2021, the date this supplement is complete, a search for the terms “schizophrenia” and “bipolar disorder” on the PubMed yield more than 150.000 and 55.000 entries, respectively. Those numbers would certainly be much higher with the inclusion of looser definitions like “psychosis” or “affective disorder”. Schizophrenia is a neurodevelopmental disorder that starts in adolescence or young adulthood and is brought about by the interplay of several pathophysiological mechanisms. Genetic factors underlying the biological and clinical features are heterogenous, and a high degree of pleiotropy is involved (1). The lifetime prevalence is roughly 1%. The likelihood of being employed with a regular income is estimated to be as low as 10-15% (2). Bipolar disorder is a relapsing psychiatric disorder with the core features of fluctuations in mood and energy. Similar to schizophrenia, genetic and environmental factors act together in etiology and clinical course. The prevalence is about 2%, although this figure increases to as high as 5% when milder forms on the bipolar spectrum are included (3). The World Health Organization surveys identify bipolar disorder as the second most common cause of absenteeism. The burden of bipolar disorder on the health care system has been increasing, paralleling the increase in the incidence and the associated disability-adjusted life years (4). The burden of severe mental disorders has grown with the increase in the world population and higher life expectancy. Furthermore, the recent COVID-19 pandemic has swirled the world into a period of “mental pandemic” for the last two years. We have been witnessing a higher incidence of psychiatric disorders and symptom exacerbations, resulting in an increased demand for mental support, further expanding the burden on health system. Mitigating the negative effect of COVID-19 pandemic on mental health was recently announced as a public health priority (5). In a changing and transforming world, access to treatment and public acceptance of those currently disadvantaged groups have come to be even more difficult. Stigmatization, obstacles on physical and mental health engagement, low income, negative factors associated with life style and poor social support have contributed to the adverse impact of the pandemic. Social isolation, quarantine and lockdown regulations have added to the stress factors, increasing the frequency of relapses (6). A common feature of schizophrenia and bipolar is that they constitute the major diagnostic entities of what are collectively called as severe mental disorders. In addition to this, there is considerable overlap between the genetic, pathophysiologic and psychopathologic features of these disorders. Above all, we are currently far behind our expectations regarding their treatment. The prevailing view centralizes pharmacotherapy as the major treatment modality for both schizophrenia and bipolar disorder, however psychotherapeutic management including individual psychotherapy and other psychosocial methods (i.e., family interventions and rehabilitation) are also essential components of treatment (7). In this supplemental issue we intended to present an up to date referential source for clinicians, inviting authors whose clinical and academic specialty is schizophrenia or bipolar disorder.We opted against linguistic restrictions for the sake of adopting a common terminology. The reader will therefore find varying terminology for similar constructs, as in the examples of “episode” and “attack”, or “treatment” and “therapy”. We do value the use of original Turkish language in scientific writing. Nonetheless, experts of the field chose to use the original English term when they felt that the exact equivalent of the expression would be lost in an effort of translation. We hope the reader will find a comprehensive review of the several approaches in the life-time treatment of schizophrenia and bipolar disorder in this issue.