Psikoloji Çalışmaları; 2021;41(1):61-81
Hayatı Yitirmek: Alzheimer Hastalığında Otobiyografik Bellek Üzerine Bir Derleme
Ö Aydın , B B Cengil, H Kaynak
Çankaya Üniversitesi, Ankara
Alzheimer hastalığı, progresif ve nörodejeneratif bir beyin hastalığı olup yaşlı yetişkinler arasında en yaygın görülen
demans tipidir. Alzheimer hastalığı, diğer demans tiplerinin aksine progresif bellek bozulmaları ile karakterizedir.
Alzheimer hastalığında görülen bellek bozulmalarından biri olan otobiyografik bellek ise kişinin yaşamı boyunca
meydana gelen olayların depolandığı bellek olarak tanımlanır. Alzheimer hastalığında otobiyografik bellek süreçlerinde
gözlemlenen düşüşün bir sonucu, geçmiş dönemden ziyade, yakın dönem otobiyografik anıların geri getirilmesinde
yaşanan zorluktur. Hem olaysal hem de anlamsal bileşenleri içeren bu bellek tipi, kişinin benlik kavramı için de
önemlidir. Bu çalışmanın amacı, Alzheimer hastalarında otobiyografik bellek süreçlerinin güncel alan yazında nasıl ele
alındığını incelemektir. Derlemenin giriş kısmında Alzheimer hastalığı ve hastalık ile ilişkilendirilen bilişsel süreçler,
otobiyografik bellek performansının benlik için önemiyle birlikte detaylı olarak sunulmuştur. Derlemenin ikinci
kısmında Alzheimer hastalarında otobiyografik bellek bozulmaları tartışılmış ve otobiyografik belleğe etki eden duygu
ve koku duyusu gibi faktörlerden ilgili nöral yapılar ile birlikte bahsedilmiştir. Bu bağlamda sırasıyla duygusal boyutun
(örneğin, değerlik) otobiyografik anıların oluşumu ve geri getirilmesi üzerindeki etkisi tartışılmış ve otobiyografik
belleğin koku uyaranlarıyla nasıl çalışıldığı ele alınmıştır. Otobiyografik bellek ve duygu arasındaki ilişki üzerine
yapılan çalışmalar, Alzheimer hastalığında otobiyografik anıların içeriğinin olumluya doğru kaydığını, bu kapsamda
Alzheimer hastalarının daha olumlu otobiyografik anılarını hatırladıklarını göstermiştir. Ek olarak, koku uyaranlarının
sözel ve görsel uyaranlardan daha fazla otobiyografik anı üretmeye neden olduğu bulunmuştur. Mevcut derlemenin
sonuç kısmı, gelecek çalışmalara yön verebilecek bazı önerilere ayrılmıştır. Örneğin, Alzheimer hastalığının farklı
evrelerinde otobiyografik belleğin incelenmesi ve bellek performansının ilgili değişkenler açısından karşılaştırılması,
Alzheimer hastalığında otobiyografik belleğin doğası hakkında ayrıntılı bulgular sağlamanın yollarından biri olabilir.
Losing the Life: A Review on Autobiographical Memory in Alzheimer’s Disease
Alzheimer’s disease (AD), the most common type of dementia among
older adults, is a progressive and neurodegenerative brain disease. AD is
characterized by progressive memory impairments, but not other types of
dementia. Autobiographical memory (AM) is defined as episodes recollected
from individuals’ life, and it is one of the memory systems impaired in AD. One
consequence of AM decline in AD is difficulties in the retrieval of recent AMs
rather than past ones. AM contains both episodic and semantic components,
and it is crucial for self-concept. The aim of the present study is to review the
current understanding of AM in people with AD. In the introduction part of the
review, AD and its cognitive correlates are presented in detail, with how AM
performance is important for the self. In the second part of the review, AM
deteriorations in patients with AD are discussed. Factors, such as emotion and
olfaction, affecting AM are mentioned along with the neural substrates. In this
regard, the effect of the emotional dimension (e.g., valence) on the formation
and retrieval of AMs is discussed and how AM is studied with olfactory stimuli
is presented, respectively. Studies on the link between AM and emotion have
shown that there is a positive shift of AM in AD, indicating that patients with
AD remember their AMs more positively. In addition, olfactory stimuli evoke
more AMs than verbal and visual stimuli. The conclusion section of the current
review is devoted to some recommendations that might guide future research.
For instance, stage-by-stage investigation of AM in AD and the comparison of
them in relation to relevant variables could be one way of providing detailed
findings on the nature of AM in AD.