Psikoloji Çalışmaları; 2021;41(1):35-60
Dijital Oyunları İleri Yaşlı Bireylerin Bilişsel İşlevlerini Artırır Mı?
İ Seçer
Başkent Üniversitesi,Ankara
Bilişsel süreçler, kendi başına yemek yiyebilmek, kişisel bakım ve ilaç/
para idaresinin yapılabilmesine kadar pek çok basit ya da kompleks günlük
yaşamsal aktivitelerde önemli bir rol oynamaktadır. Artan yaşla birlikte bilişsel
yeteneklerdeki düşüş, yaşlı yetişkinlerin toplumda bağımsız kalma becerilerini
engeller ve yaşam kalitelerini olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle bir dizi
çalışma, bu tür becerileri sürdürebilecek ve etkili bir şekilde geliştirebilecek
yolları araştırmaktadır. Dijital oyunlar farklı yaştaki bireyler tarafından tercih
edilen boş vakit geçirme aracı haline gelmiştir. Ayrıca, eğlence, stres atma
gibi birçok amaçla da oynanabilmektedir. Bu bağlamda, kolay erişebilir ve
eğlenceli olmalarından dolayı ileri yaştaki bireylerin sıklıkla tercih ettiği dijital
oyunların bilişsel süreçlerini iyileştirip iyileştirmediği dikkat çekici bir araştırma
konusudur. Alan yazında yer alan araştırmaların bulguları genelde dijital oyun
oynamanın tepki süresini, çalışma belleğini ve görev değiştirme gibi becerileri
geliştirdiğini göstermektedir. Ancak, dijital oyun oynamanın etkili bir bilişsel
egzersiz rejimi olduğunu iddia etmeden önce araştırılması gereken konular
vardır. Bu aşamada, mevcut çalışma, ileri yaştaki bireylerde dijital oyunların
etkinliğinin sınanmasına yönelik bir derleme olup, dijital oyunların bilişsel
avantaj getirisinin olup olmadığı incelenmiş, gelecek çalışmalar için araştırma
önerilerinde bulunulmuştur. Örneğin, uzak transfer etkisinin diğer bir değişle, bu
etkilerin günlük aktivitelerin de daha iyi yapılabilmesine neden olup olmadığını
ve gelişen bilişsel becerilerin uzun süre korunabilmesini sağlayan koşulların
neler olduğu açıklama bekleyen sorulardır. Ayrıca, dijital oyunların ekolojik
geçerlik ve herhangi bir zihinsel faaliyetten farklı bir getirisinin olup olmadığının
araştırılması gerekmektedir. Ayrıca, daha önce Boot, Blakely ve Simons (2011)
ve Boot, Simons, Stothart ve Stutts (2013) tarafından ortaya konulan öneri;
plasebo etkilerinin göz önünde bulundurulmasının önemi, vurgulanmıştır.
Can Digital Game Play Improve Older Adults’ Cognitive Skills?
Cognitive skills are essential for the performance of basic and instrumental daily living activities such as self-care,
medication, and finance management. A decline in cognitive abilities with increasing age thus hinders older adults’
ability to remain independent in society and negatively influences their quality of life. Therefore, many studies have
investigated ways that can maintain and effectively improve such skills. Digital games have become a favored leisure
activity by all age groups and are played for entertainment and stress relief. In this context, the ease with which digital
games can be played within the home and their entertaining nature have led researchers to examine their effectiveness in
enhancing older adults’ cognitive skills. Although the findings indicate cognitive advantages, such as improved reaction
times, working memory, and task-switching abilities, many questions require further clarification before claiming that
digital game play is an effective cognitive training regime. Therefore, the current review aims to examine the cognitive
advantages of digital games for older adults and suggests future research directions. The following topics need to be
further explored: the existence of far transfer effects, that is, whether such improvements lead to better performance of
daily activities, the long-term maintenance of enhanced skills and the underlying responsible mechanisms, the ecological
validity of digital games, and digital games’ provision of benefits beyond cognitive simulations. Furthermore, the
importance to consider placebo effects, which was suggested by Boot, Blakely, and Simons (2011) and Boot, Simons,
Stothart, and Stutts (2013), is emphasized.