Anadolu Psikiyatri Dergisi; 2020;21(6):600-608
Ergenlerde görülen ruhsal bozukluklar ve erken dönem uyumsuz şemalar: Cinsiyetin düzenleyici rolü*
G Balaban, Y Bilge
İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul
Amaç: Bu çalışmada ergenlerde görülen ruhsal bozukluklar ile erken dönem uyumsuz şemalar arasındaki ilişkilerin,
erken dönem uyumsuz şemaların ruhsal bozuklukları yordama düzeylerinin ve ruhsal bozuklukları yordayan erken
dönem uyumsuz şemaların belirlenmesinde cinsiyetin düzenleyici rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem:
Küme örnekleme yöntemiyle belirlenen katılımcılar 14-18 yaşları arasındaki 230 kız (%55.8), 182 erkek (%44.2)
olmak üzere 412 lise öğrencisinden oluşmuştur. Katılımcılara Ergenler için Psikolojik Bozukluklar Envanteri-Psikolojik Bozukluklar Formu (EPBE-PBF) ve Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 (YŞÖ-KF3) uygulanmıştır. Bulgular:
Regresyon analizi sonuçlarına göre ruhsal bozuklukları en fazla yordayan şema alanları kopukluk/reddedilme,
zedelenmiş özerklik/başarısızlık, başkalarına odaklı olmak ve aşırı uyarılma/ketlenme olmuştur. Cinsiyetin düzenleyici rolüne ilişkin yapılan aracılık analizinde kopukluk/reddedilme şema alanının, kızlarda dikkat eksikliği, depresyon, panik, yaygın anksiyete ve obsesif kompulsif bozukluklarının düzeylerini; erkeklerde ise davranım bozukluğu
düzeyini artırıcı bir rolünün olduğu belirlenmiştir. Zedelenmiş özerklik/başarısızlık şema alanı da erkeklerde davranım bozukluğunu artıran bir diğer şema alanı olarak bulunmuştur. Sonuç: Bu çalışmada erken dönem uyumsuz
şemaların ruhsal bozuklukları yordadığı ve cinsiyetin, ruhsal bozukluklar ve erken dönem uyumsuz şemalar arasındaki ilişkide düzenleyici bir rolünün olduğu görülmüştür. Cinsiyetin düzenleyici rolünün belirlenmesinin ruhsal bozuklukların tedavisinde faydalı olacağı gibi, cinsiyete özgü erken müdahale programlarının hazırlanmasına da katkı
sağlayacağı düşünülmektedir. (Anadolu Psikiyatri Derg 2020; 21(6):600-608
The psychological disorders and early maladaptive schemas in adolescents: the moderating role of gender
Objective: The aim of this study is to examine the relationship between psychological disorders and early maladaptive schemas, the predictive level of early maladaptive schemas for psychological disorders, and the moderating
role of gender in the relationship between early maladaptive schemas and psychological disorders. Methods: The
participants determined by the cluster sampling method consisted of 412 high school students, 230 (55.8%) female,
182 (44.2%) male, in the range of 14-18 years. Psychological Disorders for Adolescents-Psychological Disorders
Form (PDIA-PDF) and Young Schema Questionnaire-Short Form 3 (YSQ-S3) were applied to participants. Results:
According to regression analysis, the schema domains that predict the most for psychological disorders are disconnection/rejection, impaired autonomy/performance, other-directedness, and vigilance/inhibition. In the mediation
analysis related to the regulatory role of gender, while the level of disconnection/rejection schema area has a role
to increase the level of attention deficit, depression, panic, generalized anxiety and obsessive-compulsive disorders in females; the same scheme area has a role to increase the level of conduct disorder in males. In addition, the
impaired autonomy/performance schema area is another schema area that increased conduct disorder in males.
Conclusion: In this study, it is detected that early maladaptive schemas predict psychological disorders and gender
has a moderating role in the relationship between early maladaptive schemas and psychological disorders. It is
thought that determining the moderating role of gender will be beneficial for the treatment of psychological disorders
and will contribute to preparing gender specific early intervention programs. (Anatolian Journal of Psychiatry
2020; 21(6):600-608)