Bağımlılık Dergisi; 2002;3(2):84-90
Alkol bağımlılarında alkole başlamada belirleyici risk etmenlerinin gelişme dönemlerine göre incelenmesi
İÖ İlhan, YB Doğan, H Demirbaş, MH Boztaş
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Kliniği
Amaç: Alkol bağımlılarında alkole başlamada belirleyici risk etmenlerinin farklı gelişimsel dönemlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. İçme davranışının ortaya çıkmasında aile ve ailede içen birinin varlığı, akran/arkadaş grubunun etkileri belirlenmiş, içme davranışı ile bu durumların bağlantısı incelenmiştir.
Yöntem: Yatarak veya ayaktan tedavi görmüş alkol bağımlılığı tanısı konmuş 164 erkek hastanın geriye dönük değerlendirmesi yapılmıştır. Hastalara ait sosyodemografik bilgiler, içme öyküsü ve diğer ayrıntıları içeren bilgiler kişisel bilgi formu ile toplanmıştır. İstatiksel değerlendirmelerde kesin ki kare, lojistik regresyon , tek yönlü varyans analizi ve Mann-Whitney U testi uygulanmıştır.
Bulgular: Alkole başlamada arkadaş çevresinin etkileri en sık rastlanan neden olarak ortaya çıkmıştır. Birinci dereceden akrabalarda sorunlu alkol kullanım öyküsünün varlığı ile ailede içen birinin bulunmasının başlama nedeni olarak gösterilmesi arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Çocukluk yaş grubunda ailedeki sorunlu alkol kullanımı öyküsünün alkole başlamanın nedeni olarak gösterilmesi ile arkadaş çevresinin etkileri bir arada değerlendirildiğinde, çocuklukta alkole başlayanlarda birincinin etkisi istatistiksel anlamlılığa ulaşmıştır. Ayrıca alkole başlamanın ilk 5 yılındaki alkol tüketim miktarı ve sıklığına göre oluşturulmuş şiddet puanları, ailede sorunlu alkol kullanım öyküsü olanlarda anlamlı olarak daha yüksek bulunurken, birinci ve ikinci dereceden akrabasında alkol öyküsü bulunan hastalarla yapılan karşılaştırmada akraba yakınlığı ve şiddet puanı açısından fark bulunmamıştır.
Sonuç: Bu çalışmada kalıtımsal etkiler ve ailedeki sosyal öğrenmenin etkileri göze çarpmaktadır. Sosyal öğrenmeyle bağlantılı olarak ailede içen birinin bulunması çocukluk dönemi için, diğer dönemlere göre ayrı bir risk etmeni oluşturmaktadır.
Examination of Risk Factors for Beginning Alcohol use According to Developmental Periods in Alcohol Dependent Subjects
Objective: It was aimed to examine risk factors for alcohol use for different developmental periods. Significance of family history of alcohol use and peer group effects in initiation of alcohol using behaviour has been detected and relationship between presence of such states with drinking behaviour has been examined.
Method: Evaluation of 164 in- or outpatient alcohol dependent subjects has been done retrospectively. Influence of family and peer group was searched besides information about sociodemographic characteristics and drinking histories. Chi-square test, logistic regression, one-way ANOVA and Mann Whitney U tests have been used for statistical analysis.
Results: The most frequent factor in beginning of drinking appeared to be the peer group effect. The relationship between presence of family history of alcohol use problems in first degree relatives and showing it as a reason for drinking was found to be statistically significant. When family history of alcohol problems and peer influence were taken together in the same statistical model, the former reached statistical significance for beginners in childhood. Besides, alcohol severity scores (estimated according to frequency and dosage of alcohol use) were significantly higher in subjects with a positive family history of alcohol use problems, however it did not differ between those with a positive alcohol use history in first degree relatives and those with a family history of alcohol use problems in second degree relatives.
Conclusion: In this study influence of genetic factors and social learning in the family environment is noticable. In the context of social learning, presence of family history of alcohol use forms a distinct risk factor in childhood compared to the other age groups.