Anadolu Psikiyatri Dergisi; 2020;21(3):319-326
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda düşük HO-1 ve yüksek KEAP1 serum düzeyleri
H Ayaydın, H Koyuncu, H Çelik, A Kirmit, İ Akaltun, H Takatak
Harran Üniversitesi, Şanlıurfa
Bu çalışmanın amacı, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklarda serum heme oksi- jenaz-1 (HO-1), kelch benzeri ECH ile ilişkili protein 1 (KEAP1) ve nükleer faktör eritroid 2 ile ilişkili faktör 2 (NRF2) düzeylerini değerlendirip, bozukluğun şiddeti ile ilişkilerini ortaya koymaktır. Yöntem: Hasta grubu 6-12 yaşları ara- sında 41 DEHB’li çocuktan, kontrol grubu ise yaş ve cinsiyet açısından eşleştirilmiş 34 çocuktan oluşmaktadır. Zihin- sel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5) temel alınarak yapılan klinik görüşmeler sırasında DEHB tanısı çocuk psikiyatristleri tarafından konmuştur. DEHB’li çocukların ailelerine de Turgay DSM-IV Tabanlı Yıkıcı Davranış Bozuklukları Çocuk ve Ergen Derecelendirme ve Tarama Ölçeği (T-DSM-IV-Ö) verilmiştir. ELISA tekniği kullanılarak biyokimya laboratuvarında serum HO-1, KEAP1 ve NRF2 düzeyleri belirlendi. Bulgular: Hasta grubundaki HO-1 düzeyleri kontrol grubuna göre anlamlı derecede düşükken, KEAP1 düzeyleri anlamlı derecede yüksek bulundu, ancak NRF2 açısından gruplar arasında anlamlı fark gözlenmedi (p=0.041, p<0.001, p=0.290, sırasıyla). Spearman korelasyon analizi dikkatsizlik puanları ile HO-1 veya KEAP1 arasında anlamlı bir ilişki olmadığını ortaya koymuştur, (r=-0.197, p=0.224; r=0.005, p=0.976; r=0.274, p=0.088, sırasıyla). Tartışma: Hasta grubundaki düşük HO-1 ve yüksek KEAP1 düzeyleri bu grupta oksidatif stresin arttığını, ancak HO-1 düzey- lerinin bunu dengelemediğini göstermektedir.
Low HO-1 and high KEAP1 serum levels in children with attention deficit hyperactivity disorder: the first clinical study
Objective: The purpose of this study was therefore to evaluate serum heme oxygenase-1 (HO-1), kelch-like ECH- associated protein 1 (KEAP1), and nuclear factor erythroid 2 related factor 2 (NRF2) levels in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) and to reveal their association with the severity of ADHD. Methods: The patient group consisted of 41 children aged 6–12 years, first diagnosed with ADHD and the control group consisted of 34 age- and gender- matched children. ADHD was diagnosed by child psychiatrists during clinical interviews based on the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). The parents of the children in the ADHD group were also given the Turgay DSM-IV-based Disruptive Behavior Disorders Child and Adolescent Rating and Screening Scale (T-DSM-IV-S). Serum HO-1, KEAP1, and NRF2 levels were determined in the biochemistry laboratory using the ELISA technique. Results: HO-1 levels in the patient group were significantly lower than in the control group, while KEAP1 levels were significantly higher, but no significant difference was observed between the groups in terms of NRF2 (p=0.041, p<0.001, p=0.290, respectively). Spearman’s correlation analysis revealed no significant relation between inattention scores and HO-1, KEAP1 or NRF2, (r=-0.197, p=0.224; r=0.005, p=0.976; r=0.274, p=0.088, respectively). Discussion: Low HO-1 and high KEAP1 levels in the patient group suggest that oxidative stress increased in this group, but that HO-1 levels were unable to balance this.