Türk Psikoloji Dergisi; 2019;34(83):74-93
Ebeveyn Çatışması ve Ergenin Uyum Sorunları Arasındaki İlişkiler: Anne Babanın Kontrol Uygulamalarının Aracı Rolü
M Sayıl, YK Tepe, A Kumru
TED Üniversitesi, Ankara
Bu araştırmanın amacı, ebeveyn çatışması ile ergenin uyum sorunları arasındaki ilişkiyi ve bu ilişkide, her iki ebeveynin
davranışsal (izleme) ve psikolojik kontrol uygulamalarının aracı rolünü, yayılma hipotezi bağlamında, ebeveyn
ve ergen cinsiyetine göre incelemektir. Araştırmaya orta sosyoekonomik düzeyden 7.-10. sınıflarda okumakta olan
toplam 542 (316 kız ve 226 erkek) ergen katılmıştır. Ergenlerin yaş dağılımı 11.9 ile 18.3 arasında değişmektedir ve
yaş ortalaması 14.74’tür (S = 1.44). Psikolojik Kontrol Ölçeği, Ergen Aile Süreci-İzleme alt ölçeği, Çocukların Evlilik
Çatışmasını Algılamaları-Çatışmanın Özellikleri alt ölçeği, Akran Zorbalığını Belirleme Ölçeği, UCLA Yalnızlık Ölçeği
ve Yalnızlık ve Sosyal Doyum Ölçeği ergenlere sınıf ortamında toplu olarak uygulanmıştır. Yapısal Eşitlik Modeli
analiz sonuçlarına göre ana baba arasında algılanan çatışma, her ikisinin psikolojik kontrolünde artışla ve ergeni izleme
davranışlarındaki azalmayla ilişkilidir. Doğrudan ilişkiler, ana baba arasında algılanan çatışma karşısında, kızların daha
çok yalnızlık; erkeklerin ise akran ilişkilerinde daha fazla zorbalık gösterdiklerini ortaya koymuştur. Ana babalık davranışlarının
aracı etkisine göre ise psikolojik kontrol, kızlarda akran zorbalığını, erkeklerde ise yalnızlığı kısmen ya da
tümüyle açıklamıştır. İzlemenin aracı etkisi ise sadece kızlarda ve ebeveyn çatışması ile akran zorbalığı arasındaki ilişkide
gözlenmiştir. Belirtilen ilişkiler, ebeveyn cinsiyetinden çok ergen cinsiyetine göre farklılaşmıştır. Bulgular, klinik
olmayan örneklemde hem çatışmanın doğrudan etkilerini hem de yayılma hipotezini desteklemiştir.
The Relation between Interparental Conflict and Adolescent’s Adjustment Problems: The Mediator Role of Parental Control Practices
This study aims to explore the maternal and paternal psychological and behavioral (monitoring) control as mediators in the
relationships of adolescent’s perceived interparental conflict with bullying and loneliness. A total of 542 adolescents (316
females, 226 males) coming from middle SES families and from 7th to 10th grades (M = 14.74, SD = 1.44; range = 11.9 -
18.3) participated in the study. Psychological Control Questionnaire, Children’s Perception of Interparental Conflict Scale
(CPIC), UCLA Loneliness Scale and Loneliness and Social Dissatisfaction Scale, Bullying Scale, and Adolescent Family
Process Measure (monitoring subscale) were administered to the students in a group session. Structural Equation Modeling
analyses revealed that interparental conflict had a detrimental role on parental control behaviors leading to heightened
psychological control and lessened parental monitoring. Interparental conflict also directly related to increase in female
adolescents’ loneliness and male adolescents’ bullying. Psychological control mediated the relations between adolescents’
perceived interparental conflict and loneliness in males and bullying in females. As for monitoring, mediation was observed
in the relation between interparental conflict and bullying only in females and for mothers. Our results support both the
direct and spillover effects of interparental conflict on adolescent adjustment.