Bağımlılık Dergisi; 2018;19(4):123-135
Kannabinoidlerin Öğrenme ve Bellek İşlevleri Üzerindeki Akut ve Kronik Etkileri
B Alkan, T Alıcı
Uludağ Üniversitesi, Bursa
Kannabinoidler klinik amaçlı kullanımlarının yanı sıra bilişsel işlevler üzerinde bozucu etki yaratmakta ve
bağımlılık yapıcı potansiyelleriyle bilinmektedir. Kannabinoidlerin bilişsel işlevler üzerindeki en belirgin
ve tutarlı negatif etkisi kısa süreli bellek veya çalışma belleği alanlarında görülmektedir. Bellek
işlevlerinden sorumlu olan hipokampüs ve prefrontal korteks gibi alanların her ikisi de CB1 reseptörleri
açısından zengin alanlardır. Özgül kannabinoid reseptörlerinin, bu reseptörlere bağlanan endojen
ligandların ve seçici CB1 reseptör antagonisti ile transgenik modellerin sağladığı olanaklarla
kannabinoidlerin öğrenme ve bellek işlevleri üzerindeki bozucu etkilerinin altında yatan nöral mekanizma
konusunda önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Akut madde intoksikasyonunun dışlandığı çalışmalarda ise
kronik esrar kullanıcılarının sözel öğrenme ve bellek görevlerinde düşük performans göstermesi,
kannabinoidlerin öğrenme ve bellek işlevleri üzerindeki potansiyel kronik negatif etkisini yansıtmaktadır.
Çalışmalar özellikle ergenlik döneminde esrar kullanımının potansiyel kalıcı yan etkilerine işaret
etmektedir. Bu makalenin amacı, kannabinoidlerin öğrenme ve bellek fonksiyonları üzerindeki hem akut
hem de kronik etkisinin doğasını mevcut insan ve hayvan çalışmaları kapsamında olabildiğince kapsamlı
bir şekilde incelemektir.
Acute and Chronic Effects of Cannabinoids on Learning and Memory Functions
Cannabinoids have been associated with a wide range of pharmacological effects, some of which have
potential therapeutic benefit while others result in negative outcomes, such as dependence and impaired
cognition. The most robust finding with respect to cognition is a deficit in working or short-term memory,
which is a function requiring an intact hippocampus and prefrontal cortex, two brain regions richly
expressing CB1 receptors. Starting with the discovery of an endogenous brain cannabinoid system with
specific receptors, and their endogenous ligands and through the use of the tools such as specific CB1
receptor antagonist, and various transgenic models, considerable advances have been made in
understanding the mechanisms underlying the effects of cannabinoids on memory. In studies that
excluded the acute cannabis intoxication, chronic cannabis users’ poor performance on verbal learning
and memory tasks reflect the potential chronic negatif effect of cannabinoids on learning and memory
functions. Studies indicate the potential permanent side effects of cannabis use, especially during
adolescence. The aim of this article is to review the current findings about the nature, size and
reversibility of acute and chronic effects of cannabinoids on learning and memory functions and to
discuss its relation with substance use characteristics.