Sayın Editör,
Derginizin 2001; 11:111-115'de yayınlanan bir olgu sunumu ?Ketiapin sağaltımı sırasında şizofreninin
pozitif belirtilerinde ortaya çıkan akut alevlenme: beş olgu sunumu" ile ilgili bazı kaygılarımı aktarmak
istiyorum.
İlgili literatürde ilk kez görüldüğü de belirtilerek, bir atipik antipsikotiğin şizofreninin pozitif belirtileri
üzerinde etkisiz kaldığı ya da bir adım öteye giderek, bu belirtileri tetiklediği olasılığı tartışılmaktadır.
Bu ölçüde çarpıcı ve alanında ilk olduğu belirtilen ciddi iddia ortaya atılırken, kanımca aynı ölçüde ciddi
bir çalışma yapılmamıştır.
Sunulan beş olgudan biri dirençli psikozdur. Her türlü tedaviye dirençli olduğu (EKT dahil) yazıda belirtilmiştir.
Bu hastada anılan atipik antipsikotik 6 ay kullanılmış, ancak sonra pozitif belirtilerde alevlenme
gözlenmiştir. Yazarlar bu durumun ?hastalığın doğal seyrine mi yoksa ilaca mı bağlı olduğunu ayırt
etmekte" haklı olarak kararsız kalmışlardır. Diğer iki olguda ise önceden kullanılan antipsikotiklerden
anılan atipik antipsikotiğe geçiş döneminde yeni ilacın etki etmesi için gerekli sürenin beklenilmediğini
gören yazarlar 'ye ni antipsikotiğin henüz kanda etkili düzeye ulaşmadan eski antipsikotiğin çekilmesi
psikoz için bir alevlenme riski yaratıyor gibi görünmektedir" demektedirler. Yine haklı oldukları kanısındayım.
Ancak bu açıklamalarla 5 olgu sunumuna dayanan ciddi iddialarını 3 olguda kendileri çürütmüş
olmaktadırlar.
Geri kalan 2 olgu ise çok muğlak bir tanı ve tedavi süreci içinde aktarılmaktadır. Bu muğlaklık hastalığın
niteliği ya da niceliği üzerine hiç bir psikiyatrik skalanın kullanılmamış olmasıyla da sınırlı kalmamaktadır.
Birinci olguda ?16. günde anılan antipsikotikte yeterli doza ulaşıldığı?. (bu doz iki ayrı yerde
farklı iki değerle verilmektedir)? 18.günde hastanın öfke duygusunun giderek şiddetlendiği? perseküsyon
düşüncelerinin de eklendiği"? 'e ksitasyon çıkması üzerine 37. günde kullanılan ek antidepressanın kesildiği
ve nihayet 45. günde anılan atipik antipsikotiğin kesildiği" belirtilmektedir. Bunun yerine bir başka
atipik antipsikotik kullanımına başlanılmakta ve ?bundan sonra hastanın eksitasyonu hiç olmadı, pozitif
belirtileri ve depresif belirtileri de ilerleyen günlerde azalarak kayboldu" denilmektedir. İkinci olguda ise
anılan antipsikotiği iki ayı aşkın süre boyunca ayaktan kullanırken psikotik alevlenmeyle hastaneye yatırılan
hastanın tedavisinde, kullanmakta olduğu atipik antipsikotik ilaç yatışın 6. gününde kesilmektedir.
?Kısa bir süre" denilen bir süre boyunca standart antipsikotik enjeksiyonları sürmekte ve 20. gün bir başka
atipik antipsikotiğe geçilmektedir. 28 günde ise hastanın pozitif belirtileri kaybolmaktadır. Bu kısa süre
14 gün olabilir mi acaba? 6. günle 20. gün arasında tedavi neydi? 28. gündeki düzelme bunlara bağlı
olabilir mi?
Görüldüğü gibi bu iki olgunun tedavileri bir çok ilacın birlikte kullanıldığı, bazen neden beklenildiğinin
anlaşılamadığı (birinci olguda 27 gün), bazen diğer ilaçların da devreye girdiği karmaşık bir süreç olmaktadır.
Bu arada klinik içi ve dışı ruhsal dinamikler de tamamen göz ardı edilmektedir. Süreç boyunca
kullanılan ilaçların çokluğu ve bunlara bağlı oluşan tepkilerin o dönemde kullanılan ilaçlarla eşzamanlı
düşünülmesi yerine ilacın olumlu ya da olumsuz etkisinin uygulanmasından daha sonra ortaya çıkacağı
düşünülmemekte, sürekli ilaç değişikliğinin yanıltıcı ve hesaplanamayacak etkilerinin olabileceği gözden
kaçmaktadır.