Türk Psikoloji Dergisi; 2016;31(78):13-25
Trafik ve Stres: Stres ile Trafikte Öfke İfadesi Arasındaki İlişkide Sürücü Öfke Düşüncelerinin Aracı Rolü
Y Yasak, AD Batıgün, B Eşiyok
Çankırı Karatekin Üniversitesi, Çankırı
Çalışmanın temel amacı; bireylerin genel stres düzeyi ile trafikteki öfke bileşenleri (öfke ifadesi ve öfke düşünceleri) arasındaki ilişkileri belirlemek ve genel stres düzeyi ile trafikte öfke ifadesi arasındaki aracı değişkenleri incelemektir. Buna ek olarak, ölçeklerden alınan puanların cinsiyet ve yaş gibi demografik değişkenler açısından nasıl farklı- laştığının belirlenmesi de çalışmanın diğer bir amacıdır. Çalışmanın örneklemi en az bir yıldır sürücü belgesine sahip 20-60 yaş arası 457 (208 kadın, 249 erkek) kişiden oluşmaktadır. Yapılan korelasyon ve aracı değişken analizleri sonucunda, değişkenler arasında beklenen yönde ve anlamlı ilişkilerin bulunduğu saptanmıştır. Ayrıca, stres belirtileri ile sürücü öfke ifadesi arasında sürücü öfke düşüncelerinin tam aracılık rolü olduğu belirlenmiştir. Diğer bir deyişle, bireylerin genel stres düzeyleri ile trafikte sergilemiş oldukları öfke ifadeleri arasındaki ilişki, sürücülerin sahip oldukları bilişsel süreçler (intikam, saldırganlık, yargılama, aşağılayıcı düşünceleri) ile anlamlılık kazanmaktadır. Demografik değişkenlere ilişkin olarak yapılan analizler sonucunda erkeklerin saldırgan içerikli öfke ifadelerini ve düşüncelerini daha fazla kullandıkları gözlenmiştir. Benzer bir örüntü yaş grupları için de geçerlidir. Gençler daha ileri yaşlardaki bireylere göre saldırgan içerikli öfke ifadelerini ve düşüncelerini daha fazla kullanmaktadırlar. Tüm bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.
Stress and Traffic: The Mediating Role of Driver’s Angry Thoughts on the Relationship between Stress and Driving Anger Expression in Traffic
The main purpose of this study is to identify the relationships between the general stress levels of individuals and the anger components in traffic (expression of anger and angry thoughts), and to investigate the mediating variables between general stress levels and the expression of anger in traffic. Additionally, with the study we aim to determine the effects of demographical variables such as sex and age. The study sample was composed of 457 individuals (208 women, 249 men) between the ages of 20 and 60, who had a driving licence for at least one year. Correlation and mediation analyses revealed expected and significant relationships between the variables. Furthermore, we determined a full mediation role of driver’s angry thoughts on the relationship between stress symptoms and driver’s expression of anger. In other words, the relationship between the general stress levels of the individual and their expressed anger becomes significant with the mediating effect of the drivers’ cognitive processes such as revenge, aggressive, judgmental, and pejorative thinking. The results of the analyses related to the demographic variables indicated that men used anger expressions and angry thoughts more. A similar pattern is true for different age groups. Young people were more prone to use anger expression and angry thoughts. The findings will be discussed in the light of the current literature.