Çoğul Kişilik Bozukluğu (ÇKB) ya da yeni adıyla Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu, psikiyatri tarihinin en ilginç ve tartışmalı bir konusudur. Bu yazının amacı ÇKB’nin tanısal geçirliğine ilişkin kanıtları gözden geçirmektir. Yazar, ilk olarak bir tanı kategorisi ile bir ruhsal hastalık arasındaki fark üzerinde durmaktadır: Hastalık, anlamaya ve tedavi etmeye çalıştığımız doğal olgu, tanı kategorisi ise hekimlerin belirli bir hastalığa ilişkin kavramları ve yaptığı tanımlamalardır. Sonra da, tanısal geçerlik, bir tanı kategorisi ile onun doğadaki karşılığı olan hastalık arasındaki benzerlik olarak tanımlanmaktadır. Bir hastalığa ilişkin yaptığımız tanımlamanın gerçeğe ne denli yakın olduğunu söylecek evrensel bir ölçüt olmadığından, tanısal geçerlik doğrudan belirlenemez. Ancak dolaylı bir takım yöntemlerle tahmin edilebilir. Bu nedenle yazar, Spitzer ve Williams’ı izleyerek, ÇKB’nin geçerliğine ilişkin kanıtları, dört dolaylı tahmin yöntemine göre sırayla ele almaktadır. 1. İlk bakış geçerliği, dört yöntemin en zayıfı olup, deneyimli hekimlerin bir kategorinin geçerliğine ilişkin kanaatleridir. Pope ve arkadaşlarının bir çalışması ile, bu tanıyı hiç kullanmayan çok büyük bir klinisyen grubunun varlığı, ÇKB’nın ilk bakış geçerliğinin zayıf olduğunu göstermektedir. 2. Deskriptif geçerlik, bir bozukluğun klinik tablosunun, o kategoriye ne denli özgü olduğudur. ÇKB’nin deskriptif geçerliği çok düşük görünmektedir. Çünkü: a. ÇKB’nin diğer bozukluklardan ayrıdedilebilir, kendine özgü bir klinik tablosu yoktur. Pek çok farklı bozukluğun klinik belirtilerini göstermektedir. ÇKB tanısı konan hastalar, yapılandırılmış bir tanısal görüşme ile incelendiğinde, her biri beşten fazla birinci eksen tanısı almaktadır. b. DSM-IV, deliryum, şizofreni ve benzer bulgular gösterebilecek diğer bozukluklar için dışlama ölçütleri koymamıştır. DSM-IV ayırıcı tanının nasıl yapılacağını belirtmemiş ve “dissosiyatif kimlik bozukluğunun, birçok değişik ruhsal bozukluktan nasıl ayırdedileceği konusu tartışmalıdır” demekle yetinmiştir. c. DSM-IV tanı ölçütleri açık değildir. En önemli kavramlar tanımlanmamıştır. Bu da, bu kavramların değişik yorumlara açık olması demektir. d. DSM-IV, ÇKB tanısı koymakta kullanılan belirtilerin süre ve şiddetine ilişkin hiçbir eşik koymamıştır. Diğer bozukluklarda olduğu gibi bir klinik anlamlılık ölçütü de yoktur. Bu da, “alter kişiliklerin”, normal ego durumları ile duygudurum oynamalarından ayırdedilmesini olanaksızlaştırmaktadır. e. ÇKB çalışmacıları, tanı eşiğini DSM’nin belirttiğinden de çok daha aşağılara çekmekle kalmamış, yayınladıkları hastaların bir bölümünün tanısını, hipnoz, ya da sodyum amital etkisi altında yapılan görüşmelerle koymuşlardır. Üstelik tanısal görüşmelerde, hipnotik telkine çok benzeyen, son derece doğrudan bir sorgulama biçimi kullanmışlardır. 3. Öngörücü geçerlik, bir hastalık tanımlamasının o tanıma uyan bireylerin geleceğini öngörmede ne denli başarılı olduğudur. ÇKB’nin doğal gidişinin ne olduğu, ve tüm hastaların aynı gidişi gösterip göstermediği konusunda hemen hiçbir bilgi yoktur. Bu da öngörücü geçerliğinin zayıf olduğunu gösterir. 4. Yapısal geçerlik, bir hastalık tanımlamasının, onun etiyolojisi ile, semptomların oluşum mekanizmasını ne denli iyi açıkladığıdır. En çok karıştırıldığı şizofreni ve affektif bozukluklarla kıyaslandığında, ÇKB’nin yapısal geçerliği çok zayıf görünmektedir. ÇKB’de hiçbir biyolojik gösterge, özgün farmakolojik tedavi ya da ailesel örüntü yoktur. İleri sürülen bazı özelliklerin hastaların telkine yatkın doğalarına, ya da diğer “eşlik eden” (ya da gerçek) hastalıklara bağlı olması daha olasıdır. Yazar, ÇKB’nin genel geçerlik düzeyinin kabul edilebilir olmadığı sonucuna varmaktadır. Bu tanının (kötü) kullanımının neden olduğu bazı sosyal tepkilere bakılırsa, yarardan çok zararı dokunduğu görülmektedir. Sorunun çözümü ancak, daha açık, uygulanabilir, güvenilir ve diğer ruhsal hastalıklarla, normal ego ve duygudurum oynamalarından ayırdedilebilir, bir takım tanı ölçütlerinin benimsenmesi ile mümkündür.

Multiple personality disorder-MPD (renamed dissociative identity disorder) is the most intriguing but most controversial diagnostic category of mental disorders. The aim of this paper is to review the evidence concerning the validity of MPD. First, a distinction is made between a mental disorder and a diagnostic category: A mental disorder is a natural phenomenon which we try to understand and cure, whereas a diagnostic category is our current understanding and definitions about that particular disorder. Then, diagnostic validity is defined as the degree of similarity (goodness of fit), between a diagnostic category and its corresponding natural disorder. Since there is no universal criterion or magical procedure to tell us how close is our definition to the real thing, diagnostic validity cannot be assessed directly. All we can do is try to get an estimation by indirect means. Following the lines of Spitzer and Williams, the author examines the evidence about MPD, according to four indirect estimation methods, or types of validity. 1. Face validity, the weakest of the four, is the extent of agreement among experienced clinicians concerning the validity of a category. MPD has little face validity as is demonstrated by a study of Pope et al. and as there is a huge number of clinicians who don’t use the diagnosis at all. 2. Descriptive validity is the extent to which the characterisitic features of a particular disorder are unique to that category. MPD seems to have poor descriptive validity since, a. MPD has no distinguishable clinical picture and shows the characterisitics of many other psychiatric disorders. When examined with a structured diagnostic interview, each MPD patient gets more than five first axis diagnoses on the average. b. DSM-IV has no exclusion criterion for delirium, schizophrenia or any other disorder which may show a similar picture. Moreover DSM-IV provides no way to make differential diagnosis and instead states that “controversy exists concerning the differential diagnosis between dissociative identity disorder and a variety of other mental disorders”. c. DSM-IV diagnostic criteria are unclear. The most imprortant concepts, (such as “personality state”) are left undefined, so are subject to very different interpretations. d. DSM-IV has no concept of a minimal treshold for the severity and duration of the symptoms used to make the diagnosis of MPD. Moreover it provides no criterion for clinical significance. So “alter personalities” cannot be distinguished from normal ego states and mood changes. e. MPD investigators, have used, not only a much lower treshold than that implied by DSM criteria, but hypnosis and sodium amytal interviews in the diagnosis of some their cases they have published. Moreover they have used an “unapologetic”, direct style of questioning which ressembles very much hypnotic suggestion. 3. Predictive validity is the extent to which a diagnosis made acording to some category’s criteria is useful in perdicting some aspects of the future of that patient. MPD seems to have no predictive validity since there is very little knowledge about its natural course and whether all the patients have the same outcome. 4. Construct validity is the extent to which, the definition of a category is helpful in explaining its etiology and pathophysiological process. Compared to other psychiatric disorders, such as schizophrenia or affective disorders, which MPD is often confused, the construct validity of this category seems very poor. MPD has no biological markers, no specific pharmacologic treatment and no familial pattern. The little evidence that seems to be, maybe more attributable to the “comorbid” or real disorders the patients have or to the suggestive nature of those patients. The author concludes that MPD has no acceptable overall validity. Then he goes on to summarize, some reactions to its (mis) use and states that it does more harm than good. This can be resolved only by the adoption of a set of criteria which is clearer, operational, reliable, is clearly delineated from other mental disorders and has a much higher treshold in order to exclude normal ego states and mood changes.