Nesne Psikoloji Dergisi; 2016;4(8):147-182
Kadınlara Yönelik Kalıpyargıların İçerikleri: Kalıpyargı İçeriği Modeli Çerçevesinde Bir İnceleme
T Aktan, G Bilim
Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Ankara
Bu çalışmada, kadın alt gruplarına yönelik kalıpyargıların içeriğini kalıpyargı içeriği modeli çerçevesinde incelemek ve kalıpyargısal inanışlar ile cinsiyetçilik arasındaki ilişkileri ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu amaçla yürütülen ilk çalışmada, 119 üniversite öğrencisinden 10 kadın grubunun yetkinlik ve sevecenliği ile birlikte statü ve yarışmacılık düzeylerini değerlendirmeleri istenmiştir. Ayrıca, çelişik duygulu cinsiyetçilik ölçeği kullanılarak katılımcıların cinsiyetçilik düzeyleri belirlenmiştir. Çalışmanın bulguları, kadın alt gruplarına yönelik kalıpyargı içeriklerinin yetkinlik ve sevecenlik üzerinden tanımlanabileceğini, bu grupların üç kümede yer aldıklarını, birçok kadın grubuna yönelik kalıpyargıların karma içerikli olduğunu ve statü-yetkinlik ve de yarışmacılık-sevecen(siz)lik ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Cinsiyetçiliğin ise kalıpyargı içerikleri ile değil, yarışmacılık ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Ayrıca, kalıpyargı içeriği modelinin iki önemli varsayımı olan kalıpyargı kümelerinin negatif sıfatlarla yapılan ölçümlerden etkilenmeyeceği ve bireysel kalıpyargıların motivasyonlara açık olduğu iddiaları desteklenmiştir. Birinci çalışmada hem yetkin hem de sevecen kümesinin gözlenmemesi üzerine ikinci çalışmada kadın alt grubu sayısı arttırılmıştır. Böylece, 86 üniversite öğrencisinden 18 kadın alt grubunu değerlendirmeleri istenmiştir. Bulgular, ilk çalışmanın bulgularıyla uyumlu olarak, kalıpyargı içeriği modelinin temel boyutlar, kalıpyargı kümeleri, karma içerikli kalıpyargıların sıklığı ve sosyal-yapısal belirleyiciler hipotezlerinin desteklendiğini göstermiştir. İki çalışmadan elde edilen bulgular ilgili yazın bağlamında tartışılmıştır.
Contents of Stereotypes Toward Woman Subgroups: An Investigation in The Framework of Stereotype Content Model
The aim of the study was to investigate the stereotype contents toward woman subgroups and relate these contents to social-structural predictors and sexism. In this respect, 119 university students were recruited for the first study and they were asked to rate 10 woman subgroups in terms of their competence and warmth, and their status and competitiveness. Participants' level of sexism was also measured using ambivalent sexism scale. The findings of the first study revealed that competence and warmth were the two fundamental dimensions of the stereotype contents, these stereotypes could be depicted in three clusters, the content of many women stereotypes were mixed, and status was linked to competence and competition was related to lack of warmth. Besides replicating the main hypotheses of stereotype content model, the findings supported its two basic assumptions, i.e. negative stereotypes are not necessary to reveal stereotype clusters and personal stereotypes are more open to motivational concerns. Finally, sexism was related only with competition, but not with stereotype contents. Since, high competent / high warm cluster was not observed in the first study, the number of woman subgroups was increased in the second study. Thus, 86 university students were asked to rate 18 women subgroups on the scales used in the first study. Results replicated the findings of the first study, supporting the main hypothesis of stereotype content model. The findings of the studies were discussed in the light of relevant literature.