Psikiyatride Güncel; 2016;6(2):89-95
Uykunun Nörobiyolojisi ve Fizyolojisi
SY Özbay, M Bilici
İstanbul Psikiyatri Akademisi, İstanbul
Uyku, uyanıklık bilincinin belirli bir oranda ortadan kalktığı ancak beyin aktivitesinin uykunun evresine göre değiştiği karmaşık bir fizyolojik
davranış formu olarak tanımlanabilir. Uyku ve uyanıklığın döngüsel olarak yer değiştirmesi, çeşitli özelleşmiş beyin bölgeleri, biyokimyasal
etmenler, sirkadiyen ritim yapıları ve homeostatik mekanizmalar tarafından kontrol edilir. Uyku, ölçülebilir parametreler temel alınarak, REM
ve NREM olmak üzere iki evreye ayrılır. Uyku ve uyanıklık karşılıklı çalışan özelleşmiş nöral sistemler ve nörobiyolojik düzenekler sayesinde
gerçekleşir. Bu sistem ve mekanizmalar “uyanıklığı sağlayan-destekleyen sistemler” ve “uykuyu sağlayan-destekleyen sistemler” şeklinde iki
grupta düşünülebilir. Bu iki grup karşılıklı etkileşim halinde birbirlerini doğrudan ya da dolaylı yollardan etkileyerek uyku ve uyanıklığın yer
değiştirmesini sağlarlar. Bu yazıda önce uykunun yapısal özellikleri ve uykunun homeostatik ve sirkadiyen ritimler tarafından düzenlenmesi
ile ilgili bilgiler, sonra uyku ve uyanıklık süreçlerini düzenleyen nöral sistemler ve nörotransmitterler gözden geçirilecektir.
Neurobiology and Physiology of Sleep
Sleep can be defined as a complex physiological behavioral state when consciousness during wakefulness is reduced at a point but activity
of brain changes due to its phase. Specific brain regions, biochemical factors, circadian rhythms and homeostatic mechanisms control the
cyclic transition between sleep and wakefulness. Sleep is divided into two phases named REM and NREM based on measurable parameters.
Sleep and wakefulness are generated by special neural systems and neurobiological mechanisms that are working mutually. These systems
and mechanisms are considered in two groups: “sleep promoting” and “wake promoting”. The interaction between these two groups provides
sleep-wake alternation by affecting each other directly or indirectly. The architecture of sleep, regulation of sleep by homeostatic and circadian
rhythms and the neural systems and neurobiological mechanisms that modulates sleep and wakefulness are reviewed in this article.