Philip Zimbardo son kitabı Şeytan Etkisi’nde bizi bu sorunun yanıtını incelemeye yönelik bir zaman yolculuğuna çıkarıyor. Yazarı bir bilim insanı olarak dünyaya tanıtan ve psikoloji alanında önemli etik tartışmalara yol açan Stanford Hapishane Deneyi ile 1971 yılında başlayan bu yolculuk 2003 yılında Irak’taki Ebu Garip Hapishanesi’nde Amerikalı askerlerin Iraklılara yaptıkları işkencelere kadar uzanıyor ve çürük bir sepetin içinde bozulmadan kalmanın önemine değinerek durumsal etkilere karşı koymanın gücünün vurgulandığı bölümle son buluyor. Sıradan üniversite öğrencilerinin nasıl kötü bireylere dönüştüğünü dehşet verici biçimde ortaya koyan Stanford Hapishane Deneyi oldukça ses getirmiş, filmlere, belgesellere ve edebiyata konu olmuştur. Bu deneyin sonucunda Zimbardo sıradan insanların durumsal güçlerin ve sosyal dinamiklerin etkisiyle nasıl birer kötülük makinelerine dönüştüğünü ortaya koymuştur. Bu çarpıcı deney aynı zamanda My Lai Katliamı, Yahudi Soykırımı, Ruanda Katliamı ya da Ebu Garip Hapishanesi olayları gibi insanlık suçlarının da altında yatan mekanizmaları açıklamaya yardımcı olmaktadır. Nitekim Ebu Garip Hapishanesi’nde yaşananlar ile Stanford Hapishane Deneyi’nde meydana gelen olaylar arasındaki benzerlik Zimbardo’yu deneyden 36 yıl sonra bu kitabı yazmaya itmiştir. Bunun yanı sıra, Zimbardo deney süresince meydana gelen olayların çok yakın olduğu dönemlerde bu kitabı yazmaya hazır olmadığını hissettiğinden de söz etmektedir. Ayrıca, kitabın deneyle ilgili bölümlerinde, hapishane deneyindeki rolünden dolayı yazarın uzun yıllar boyunca kendisiyle yüzleşmeye hazır olmadığı da zaman zaman hissedilmektedir. Stanford Hapishane Deneyi ve Ebu Garip Hapishanesi bağlamında kitabın bölümlerine kısaca bir göz atalım. Şeytan Etkisi’nin ilk on bir bölümünde Stanford Hapishane Deneyi günü gününe detaylı bir şekilde aktarılmış, deneyin sonuçlarına ve etik tartışmalara kapsamlı bir şekilde yer verilmiştir. On ikinci ve on üçüncü bölümlerde sosyal dinamiklerin bireyler üzerindeki etkisi detaylı olarak incelenmiştir. On dördüncü ve on beşinci bölümde ise Ebu Garip Hapishanesi’nde yaşananlar ve bu olayların yetkililerce değerlendiriliş biçimleri aktarılmaktadır. Yazarın, hapishanedeki olaylara karışan Amerikalı gardiyanlardan biri için bilirkişilik yapmış olması nedeniyle, olayları daha detaylı ve çarpıcı bir biçimde aktarabildiği görülmektedir. Son bölümde ise durumsal etkilere karşı koymanın önemine ve bu etkilere karşı koyarak sıradan kahramanlara dönüşen bireylere yer verilmiştir. Sonuç olarak şunu söylemek yanlış olmayacaktır: Çürük olan elmalar değil, sepettir. Asıl kahramanlar ise süper güçleri olanlar değil, durumsal etkilere karşı koyabilen günlük hayatın sıradan kahramanlarıdır.