Var olan tanı sistemleriyle ruhsal bozuklukların nesnel, güvenli ve geçerli bir biçimde sınıflandırılması büyük ölçüde sağlanmıştır. Bu tanı sistemleri, ruhsal bozukluklara bölümsel (kategorik) ya da ikiye ayırıcı (dichotomous) bir yaklaşım göstermektedirler. Katı biçimde belirlenmiş tanı ölçütleri ile yüksek eştanı oranları oluşmaktadır. Dahası, bu tanı sistemlerinin hastalıkların eşik altı durumlarını, atipik bulguları ve belirtileri, çekirdek belirtilerle ilişkili olan bazı kişilik hatlarını ve davranış özelliklerini saptamada yetersiz kaldığı bildirilmektedir. Bu eşikaltı belirtiler yeti yitimi yaratmaları ve yaşam kalitesini bozmaları açısından anlamlıdır. Bu kısıtlılıklar, bozukluklara boyutsal ya da spektral yaklaşım kavramının çıkış noktasını oluşturmuştur. Panik bozukluğu alanında yapılan çalışmalar hastalığın klinik görünümünde çeşitlilik olduğunu göstermektedir. Çeşitlilik sorunlarını aşmak için panik-agorafobi spektrumu kavramı tanımlanmıştır. Panik-agorafobi spektrumu kavramı, DSM-IV ve ICD-10 tanı ölçütlerinin yanı sıra bunlarla ilişkili olabilecek atipik ya da eşikaltı panik belirtilerini de içermektedir. Böylece panik ve agorafobi belirti sınırları geniş tutulmuştur. Panik-agorafobi spektrumu klinik belirtileri sekiz alt alanda ele almaktadır: 1) ayrılma duyarlılığı, 2) panik-benzeri belirtiler, 3) stres duyarlılığı, 4) madde ve ilaç duyarlılığı, 5) endişeli beklenti, 6) agorafobi, 7) hastalık fobisi ve hipokondriyazis, 8) güvence arama. Bu yazıda, panik bozukluğu ve agorafobi için panik-agorafobi spektrumu kavramı, söz konusu alt alanlara ve bunların değerlendirilmesine odaklanarak gözden geçirilmiştir.

Current diagnostic classification systems have provided reliable, objective and valid diagnoses of mental disorders. They present both categorical and dichotomous approaches to mental disorders. However, rigid usage of diagnostic criteria may cause high comorbidity rates. Moreover, these classification systems fail to identify subthreshold conditions, atypical signs and symptoms, and personality traits associated with the core symptoms of a given mental disorder. These subclinical manifestations are clinically meaningful in terms of disability and effects on quality of life. For these reasons, many researchers have begun to develop dimensional or spectral approaches for a number of mental disorders. Studies on panic disorder with or without agoraphobia have revealed a substantial clinical heterogeneity. The panic-agoraphobic spectrum concept was defined to overcome these difficulties. This concept includes DSM-IV and ICD-10 diagnostic criteria together with atypical and subthreshold symptoms of panic disorder, and constitutes a broader band of panic and agoraphobia symptoms. The panic-agoraphobic spectrum incorporates eight domains of clinical features: 1) separation sensitivity, 2) panic-like symptoms, 3) stress sensitivity, 4) medication and substance sensitivity, 5) anxious expectation, 6) agoraphobia, 7) illness phobia and hypochondriasis, 8) reassurance orientation. In this article, we reviewed the spectrum conceptualization of panic disorder and agoraphobia, particularly focusing on the domains of the panic-agoraphobic spectrum and their assessment.