Türk Psikiyatri Dergisi; 2016;27(1):23-30
Duygusal Bağlam Eşikaltı ve Eşiküstü Hazırlamayı Etkiler mi?
Z Baran, B Cangöz, F Salman
Hacettepe Üniversitesi, Ankara
Amaç: Duygular, içsel ve dışsal süreçlerin etkileşimi esnasında deneyimlenen karmaşık psikofizyolojik değişimlerdir. Duygusal değeri olan uyarıcılar nötr uyarıcılara göre daha iyi işlenmekte ve daha iyi hatırlanmaktadır. Bu avantaj örtük bellek için de geçerlidir. Hazırlama etkisi bilinçli farkındalığı gerektirmeyen bir olgudur. Bu çalışmanın amacı, duygusal bağlamın farklı sunum düzeylerinde hazırlama üzerindeki etkisini incelemektir. Yöntem: Toplam 60 gönüllü üniversite öğrencisi (kadın: n=40, X yaş =19,03±1,23; erkek: n=20, X yaş=19,70±1,92) çalışmanın koşullarına seçkisiz olarak atanmıştır. Çalışmada Sunum Düzeyi (Eşikaltı: EŞAL ve Eşiküstü: EŞÜS) değişkeni denekler arası; Duygusal Bağlam (hoş, nötr ve nahoş) değişkeni denekiçi olarak değişimlenmiştir. Bağımlı değişken ölçümleri Kelime Kökü Tamamlama Görevi (KKTG) puanı ve tamamlama süresidir. Bulgular: Nahoş duygusal bağlam, hoş ve nötr bağlama göre daha fazla hazırlama etkisine yol açmaktadır. Bu bulgu, nahoş uyarıcıların evrimsel niteliği (tehlikeli olanın daha çabuk tespit edilmesi ve değerlendirilmesi önceliği) nedeniyle, dikkati üzerine daha fazla çekmesi ve uyanıklık düzeyini arttırmasıyla ilgili olabilir. Çalışmada transfere uygun bilgi işleme yaklaşımının öngörüsünden farklı olarak, hazırlama etkisi EŞÜS koşulunda EŞAL koşulundan daha fazladır. Sonuç: Olumsuz duygusal bağlam hazırlama etkisini arttırmaktadır. Ağırlıklı olarak algısal (veri odaklı) süreçlerin kontrolündeki hazırlama etkisinde bile bilgi işleme düzeyleri yaklaşımıyla uyumlu olarak üst düzey bilişsel (kavram odaklı) süreçler de etkili olabilmektedir.
Does Emotional Context Affect Subliminal and Supraliminal Priming?
Objective: Emotions are complex psychophysiological changes experienced during the interactions of internal and external processes. The stimuli that have emotional value have processing efficiency both in encoding and retrieval processes with respect to the neutral stimuli. Processing advantage is present also for implicit memory. Priming effect does not require conscious recollection and leads to changes in responding due to previous exposure to the stimulus. In this study, it was aimed to investigate the effect of presentation type and different emotional contexts on the priming. Method: Sixty-volunteered-university-students were (Female: n=40, X age=19.03±1.23; Male: n=20, X age=19.70±1.92) randomly assigned to the experimental conditions. Presentation type (Subliminal and Supraliminal) was between subject and Emotional Context (pleasant, neutral, and unpleasant pictures) was within subject independent variables. Dependent variables were Word Stem Completion score and completion latencies. Results: Unpleasant emotional context had more capacity to create priming effect than the other emotional contexts. Both Subliminal and Supraliminal conditions favored the priming. Controversially to the transfer appropriate processing approach, the priming effect that was produced by supraliminal condition significantly higher than the priming created by the subliminal condition. Conclusions: Unpleasant picture context produced more priming due to reason that evolutionarily important, i.e. thread-related, stimuli have processing priority and they capture the attention, utilize other cognitive resources easily. Even in priming, that is a phenomenon based heavily on data driven processes, concept driven processes are also effectual as indicated by levels-of-processing approach.