Türk Psikoloji Dergisi; 2013;28(72):62-85
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olgularındaki Zeka Puanında Dikkatin Rolü
S Karakaş, EE Bakar, YI Taner
Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Kıbrıs
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan olgular Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği (WÇZÖ-R) alt testlerinde sağlıklı gruba göre daha düşük puanlar almaktadır. Araştırmada DEHB olgularının WÇZÖ-R alt testlerinden aldıkları düşük puanların dikkat sürecindeki bozukluktan kaynaklandığı yolundaki hipotez test edilmektedir. Araştırmaya 72-149 yaş/ay aralığında 143 sağlıklı erkek çocuk, 215 erkek DEHB olgusu (Bileşik tip: 102, Dikkat Eksikliği Önde Alt Tip: 72, Hiperaktivite/Dürtüsellik Önde Alt Tip: 41) gönüllü olarak ve ebeveynin bilgilendirilmiş onayı ile katılmıştır. DEHB grubunda eşhastalanım ve ilaç kullanımı dışlama ölçütü olmuştur. Zeka WÇZÖ-R, dikkat türleri Stroop Testi TBAG Formu, İşaretleme Testi ve Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi B Formu ile ölçülmüştür. Nöropsikolojik test puanları, temsil ettikleri dikkat türleri doğrultusunda üç farklı faktöre yüklenmiş, WÇZÖ-R’nin sayı dizileri puanı dışındakiler bu faktörler altında yer almamıştır. Üç WÇZÖ-R alt test puanı dışındaki tüm zeka puanlarında, DEHB grubunun puanı sağlıklı kontrol grubununkinden anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur. Nöropsikolojik dikkat türleri istatistiksel olarak kontrol edildiğinde, daha önce anlamlı olan 9 WÇZÖ-R puanından 7’sindeki anlamlı farklar ortadan kalkmıştır. Bu bulgular DEHB olgularının WÇZÖ-R’ den aldıkları düşük puanların, farklı alt testlerin ölçtüğü bilişsel özelliklerde bozukluk veya zekada düşüklük olarak açıklanamayacağına işaret
etmiştir. Bulgular düşük puanların dikkat edememeden kaynaklandığı yolundaki hipotezi desteklemiş, zekaya ilişkin süreçlerdeki düşük performansın dikkat eksikliğine ikincil olduğunu göstermiştir.
The Role of Attention on the Intelligence Test Scores of Patients with Attention Deficit Hyperactivity Disorder
In comparison to healthy children, cases with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) score lower at subtests of Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised (WISC-R). According to the research hypothesis, the lower scores in subtests of WISC-R originate from disordered attentional processes. Sample (age range: 72-149 months) included 143 healthy boys and 215 boys in the ADHD group (Predominantly Attention Deficit: n = 72, Predominantly Hyperactivity/Impulsivity: n = 41, Combined: n = 102). Participation was conditional to informed consent of the parents and approval of the participants/cases. Cases with comorbidity and medication were not included in the DEHB group. Intelligence was measured using WISC-R, types of attention were measured using Stroop Test TBAG version, Cancellation Test and Visual Aural Digit Span Test-B Form. In line with the types of attention that they represent, neuropsychological test scores loaded on three different factors. Except the digit span score, WISC-R scores loaded on a fourth factor. Scores of the DEHB group was significantly lower than that of the healthy control group in 9 out of 12 WISC-R scores. When types of attention were statistically controlled, 7 of the previously significantly different scores ceased to exist. These findings show that the lower scores of the DEHB group in subtests of WISC-R should not be explained by deficits in the cognitive processes that the subtests specifically intend to measure. These findings support the hypothesis that the lower scores are due to a basic inability to attend and are thus secondary to this disorder.