Nöropsikiyatri Arşivi; 2015;52(4):386-392
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Alt Tanı Gruplarında Yürütücü İşlevler
RB Saydam, HB Ayvaşık, B Alyanak
İstanbul Üniversitesi, İstanbul
Amaç: Bu çalışmanın amacı Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) üç alt tanı grubunda (DEHB-Dikkatsiz Tip, DEHB-Bileşik Tip, DEHB- Komorbid Tip) ve normal kontrol grubunda yer alan çocukların inhibisyon, planlama, çalışma belleği, ortama uygun tepki geliştirebilme ile ölçülen yönetici/yürütücü işlev performanslarının değerlendirilmesidir.
Yöntem: Çalışmaya 147 çocuk katılmıştır. Toplam 111 çocuk DEHB tanı gruplarında yer almıştır. Gruplarda yer alan çocukların WISC-R Total Zeka Puanı, cinsiyet ve yaş dağılımı eşit olup, gruplara göre dağılımları, DEHB-Dikkatsiz Tip (n=37), DEHB-Bileşik Tip (n=37), DEHB-Komorbid Grup (DEHB-Bileşik Tip ve Karşı Çıkma Baş Kaldırma Bozukluğu veya Davranış Bozukluğu komorbiditesi; n=37), Kontrol Grubu (n=36) şeklindedir. Araştırmada kullanılan testler; Wechsler Çocuklar için Zeka Testi- Yenilenmiş (revize edilmiş), Conner’s Ebeveyn ve Öğretmen Değerlendirme Ölçeği, Londra Kulesi Testi, Wisconsin Kart Eşleme Testi, Stroop TBAG Formu, Sözel Akıcılık ve Kategori Akıcılığı Testleridir. Bağımsız değişkenler, tek yönlü varyans analizi (one-way ANOVA) ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: DEHB-Dikkatsiz Tip tanı grubunda yer alan çocukların sözel çalışma belleği ve sözel kategori değiştirme performası DEHB-Bileşik Tip tanı grubunda yer alan çocuklardan anlamlı olarak daha iyidir. DEHB-Dikkatsiz Tip ve DEHB-Bileşik Tip tanı gruplarında yer alan çocukların alışılmış tepkiyi bastırma (disinhibisyon), kategori degiştirme, sözel akıcılık, kognitif esneklik ve planlama performansları açısından gruplar arası fark bulunmamıştır. DEHB-Komorbid grup yürütücü işlev performansı, DEHB-Birleşik Tip tanı grubuna göre daha bozuk olmasına rağmen, aradaki fark istatistiksel anlamlılığa ulaşmamıştır. Kontrol grubu ve DEHB-Dikkatsiz Tip tanı grubunda yer alan çocukların yürütücü işlev performansları açısından fark bulunmamakla birlikte, Kontrol grubunda yer alan çocukların yürütücü işlevlerinin DEHB-Bileşik Tip ve DEHB-Komorbid tanı grubunda yer alan çocuklardan daha iyi olduğu bulgulanmıştır.
Sonuç: Araştırma bulguları, DEHB-Birleşik Tip ve DEHB-Komorbid tanı gruplarında yer alan çocukların yürütücü işlev fonksiyonlarının DEHB-Dikkatsiz Tip ve Kontrol grubunda yer alan çocuklardan daha bozuk olduğu yönündedir.
Executive Functioning in Subtypes of Attention Deficit Hyperactivity Disorder
Introduction: This study aims to evaluate executive functions (EF), such as inhibition, planning, working memory, and set shifting, in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) by comparing three ADHD subtype groups (ADHD-Inattentive, ADHD-Combined, and ADHD-Comorbid) and a normal control group.
Methods: Participants included 147 children. In total, 111 children were assigned to the ADHD groups of the study. Each child was matched according to the WISC-R Full-Scale IQ-score, sex, and age and was grouped as follows: ADHD-Inattentive group (ADHD-I; n=37), ADHD-Combined (ADHD-C; n=37), ADHD-Comorbid group (ADHD-Comorbid with oppositional defiant disorder and/or conduct disorder; n=37), and control group (n=36). The tests used to assess the children were Conners’ Parent and Teacher Rating Scales; Wechsler Intelligence Scale-Revised; Tower of London test; Wisconsin Card Sorting Test; Stroop Color-Word Test, and verbal fluency test. The data were analyzed by one-way ANOVA between subjects for all dependent variables.
Results: Children in the ADHD-I group had significantly better performances in verbal working memory and verbal category shifting than children in the ADHD-C group. There was no significant difference between the ADHD-I and ADHD-C groups in terms of inhibition, set shifting, verbal fluency, cognitive flexibility, and planning. The ADHD-Comorbid group displayed more severe impairments in EF measures than the ADHD-C group; however, the severity was not statistically significant. EF performances of children in the control group were similar to children in the ADHD-I group but better than children in the ADHD-C and ADHD-Comorbid groups.
Conclusion: The outcome of the study indicated that subjects in the ADHD-Comorbid and ADHD-C groups had more severe EF deficits than subjects in the ADHD-I and control groups.