Nöropsikiyatri Arşivi; 2015;52(3):247-251
Multipl Skleroz Hastalarında Yorgunluğun Depresyon, Özürlülük ve Yaşam Kalitesi ile İlişkisi
SK Aygünoğlu, A Çelebi, N Vardar, E Gürsoy
Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul
Amaç: Yorgunluk subjektif ve nonspesifik bir semptom olduğundan değerlendirilmesi ve saptanması zordur. Yapılan çalışmalarda MS’li bireylerin %75-87’sinin yorgunluktan yakındığı, bunların 2/3’ünün hastalığın en kötü üç semptomundan biri olarak yorgunluğu gösterdikleri saptanmıştır. Bu çalışmada yorgunluk şikâyeti olan MS hastalarının yaşadıkları yorgunluğun şiddetini, sıklığını, niteliğini, özürlülük düzeyi ve depresyonla ilişkisini, yaşam kalitesine etkisini araştırmayı amaçladık.
Yöntem: Çalışmaya 84 kadın, 36 erkek olmak üzere toplam 120 MS olgusu alındı. Hastaların sosyodemografik özellikleri ve yorgunluk yaşayıp yaşamadıkları sorgulandı. Yorgunluğun varlığı ve ciddiyeti Fatigue Severity Scale (FSS) ile değerlendirildi. Şu andaki özürlülük durumu Expanded Disability Status Scale (EDSS) ile belirlendi. Tüm hastaların yaşam kalitesinin değerlendirilmesi için Multiple Sclerosis Quality of Life-54 (MSQoL-54) anketi ve depresyon durumunun saptanması için Beck Depression Inventory (BDI) kullanıldı. FSS skoruna göre hastalar yorgun (?4) ve yorgun değil (<4) olarak gruplandırıldı. Her iki grup yaş, cinsiyet, MS klinik tipi, MS hastalık süresi, EDSS skoru, BDI skoru ve MSQoL-54 ile karşılaştırıldı.
Bulgular: Çalışmanın sonucunda hastaların %70’i yorgun bulundu ve bunların %38’i yorgunluğu en büyük şikâyet olarak belirtti. Yaş, cinsiyet ve hastalık süresiyle yorgunluk arasında ilişki saptanmadı. Eğitim durumu ile zayıf negatif ilişki (p<0,05, r=-0,214) ve MS tipleriyle yorgunluk arasında istatistiksel olarak anlamlı (p<0,01) ancak zayıf bir ilişki (,228) olduğu görüldü. Yorgunluğu olan hastaların EDSS ve BDI skorları daha yüksekti. Ek olarak, FSS skorlarıyla EDSS ve BDI skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif korelasyon saptandı (r=0,404, r=0,476, p<0,01). Yorgunluğu olan hastaların yaşam kalitesi değerleri daha düşük bulundu (r=-0,58, p<0,01). Benzer olarak MSQoL-54 alt ölçekleriyle yorgunluk arasında da ters ilişki saptandı.
Sonuç: Bu çalışma, MS hastalarında yorgunluğun özürlülük ve depresyonla pozitif ilişkili olduğunu, yaşam kalitesi üzerine negatif etkili olduğunu göstermiştir
Correlation of Fatigue with Depression, Disability Level and Quality of Life in Patients with Multiple Sclerosis
Introduction: Fatigue is a subjective and non-specific symptom; therefore, evaluation of fatigue is quite difficult. Fatigue has been reported in 75%–87% of patients with multiple sclerosis (MS) and two-thirds of these patients indicated fatigue as one of the worst three common symptoms that they experienced. This study was conducted to measure the intensity, frequency and the characteristics of fatigue in patients with MS. Moreover, the effect of fatigue on the quality of life and its association with depression and disability were evaluated.
Methods: One hundred and twenty patients with multiple sclerosis (84 women and 36 men) were included in our study. The patients’ sociodemographic characteristics and their experiences on symptoms of fatigue were questioned. Presence and degree of fatigue were assessed using the fatigue severity scale (FSS). Disability status was detected with expanded disability status scale (EDSS). The Multiple Sclerosis Quality of Life (MSQoL-54) survey was conducted to evaluate the quality of life of patients and Beck Depression Inventory (BDI) was used to determine the current depression status. Patients were grouped into fatigue and non-fatigue groups based on FSS. Both groups were compared according to their age, sex, MS clinical types, course of the disease and scores of EDSS, BDI and MSQoL-54.
Results: Seventy percent of patients reported fatigue and 38% of these patients defined fatigue as their most disabling symptom. There was no correlation of fatigue with age, sex and disease duration. The correlation of fatigue and educational level was negative and weak (p<0.05, r=-0.214) and the correlation between fatigue and MS clinical types were significant but weak (p<0.01, r=0.228). Patients with fatigue had higher EDSS and BDI scores. In addition, FSS scores were found to be statistically meaningful and positively correlated with both EDSS and BDI scores (r=0.404, r=0.476, p<0.01). Furthermore, our findings revealed that the quality of life in patients with MS and fatigue was poor (r=-0.58 p<0.01). Similarly, a negative connection was found between MSQoL-54 sub-scales and fatigue.
Conclusion: This study proved that fatigue has a positive correlation with depression and disability and a negative significant relation with the quality of life of patients with MS.