Nöropsikiyatrik değerlendirme, bir kişinin rutin psikiyatrik ve nörolojik muayenesinin yanı sıra özelleşmiş muayene yöntemleri kullanılarak, gerektiğinde uygun tarama testleri ve standardize nöropsikolojik testler ile incelenmesini, uygun laboratuvar tetkikleri ile tanı ve seyir açısından araştırılmasını, elektrofizyoloji ve görüntüleme yöntemleri ile beyin morfolojisi ve işlevselliğinin tespitini içeren geniş kapsamlı bir bakış açısı gerektirmektedir. Mental durumun yatak başında veya görüşme odasında tespitine yönelik muayene yöntemleri, mümkünse kısa, kolay uygulanan, tekrarlanabilir, hastanın bulunduğu toplum için standartları belirlenmiş yöntemler olmalıdır. Çoğu zaman muayenenin bir tamamlayıcısı olarak bilişsel durum standardize edilmiş kısa tarama testleri ile değerlendirilir. Tanıyı destekleyici olarak ilgili bilişsel alanlarda daha ayrıntılı bir inceleme gerektiğinde, yine toplum için standartları belirlenmiş, geçerli ve güvenilir nöropsikolojik testlerle hastanın değerlendirilmesi istenebilir. Ülkemizde de farklı bilişsel alanlara göre standartları belirlenmiş nöropsikolojik testler mevcuttur. Çoğu zaman tanı konmasına yardımcı olarak veya verilen tedavinin izlenmesi veya yan etkilerinin araştırılmasına yönelik kan, idrar ve daha dar endikasyonlarda beyin omurilik sıvısı gibi vücut sıvılarının incelenmesi değerlendirmeye eşlik eder. Temel elektrofizyolojik yöntemler uzun süredir bazı nöropsikiyatrik hastalıkların tanı ve takibinde kullanılmaktadır. Son olarak, beyin yapılarının morfolojik incelemesi için artık yaygın olarak kullanılan bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme yöntemlerinin yanı sıra beyin kan akımı, beyin metabolizması veya belirli moleküllerin beyinde dağılımı gibi işlevsel özellikleri inceleyen nükleer tıp yöntemleri birçok nöropsikiyatrik hastalığın tanısı açısından önem arz eder hale gelmiştir. Bu yazıda nöropsikiyatrik değerlendirmede mental durum muayenesi, nöropsikolojik testlerin kullanımı, laboratuvar incelemeleri, elektrofizyoloji ve görüntüleme yöntemlerinin yeri ile ilgili ilkelerden bahsedilecek ve örnekler verilecektir.

Neuropsychiatric assessment requires a broad perspective. It includes the neurological aspects of mental status evaluation, use of appropriate screening tests and standardized neuropsychological evaluation, proper use of laboratory for diagnostic and follow-up purposes, assessment of brain with functional and morphological terms using imaging and electrophysiology, alongside the conventional psychiatric and neurological examination. Office/bedside mental status evaluation should use quick, easy, reliable, and standardized techniques. Often, short standardized screening tests help to complement the exam. A thorough evaluation of cognitive functioning may also be necessary in some patients. This is completed by using valid, reliable neuropsychological tests for which normative values are available. Standardized Turkish versions of neuropsychological tests are available for different cognitive domains. Examination of blood, urine or cerebrospinal fluid may also help in diagnosis, prognosis or follow-up. Basic electrophysiological methods have also been used for the diagnosis and follow-up of some neuropsychiatric disorders for a long period. Finally, along with the widely used computed tomography and magnetic resonance imaging for the structural assessment of the brain, techniques of nuclear medicine, which allow the determination of brain metabolic rate, perfusion and the density of certain molecules have become important tools for the evaluation of many neuropsychiatric disorders. In this article we will focus on some aspects of mental status examination and basic principles of neuropsychological testing, laboratory investigations, and the use of electrophysiology and imaging modalities in neuropsychiatric evaluation.