Türk Psikiyatri Dergisi; 2012;23(4):223-228
Valproatla İlişkili Üreme Hormon Bozuklukları: Bipolar Erkekler Epilepsili Erkekler Kadar Risk Altında mı?
E Aldemir, F Akdeniz, AB Altay, Ş Arıcı, M Umul, MH Aydın, M Çelebisoy, S Vahip
Trabzon Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Trabzon
Amaç: Valproatın erkek üreme hormonları üzerine etkisi epilepsi hastalarında ve hayvanlarda çalışılmıştır. Sonuçlar çelişkilidir, çünkü üreme hormonlarındaki değişiklikler valproat kullanımından bağımsız olarak epilepsi hastalığıyla ilişkili olabilir. Bu çalışmanın amacı, valproat sağaltımıyla ilişkilendirilen üreme hormonlarındaki değişikliklerin bipolar bozukluk tanılı erkek hastalarda görülüp görülmediğini araştırmaktır.
Yöntem: 18-50 yaş arası, DSM-IV'e göre bipolar bozukluk tanılı 39 erkek hasta (21'i sadece lityum, 18'i valproat ile birlikte lityum veya sadece valproat kullanan) ve sadece valproat kullanan idiyopatik jeneralize epilepsi tanılı 15 erkek hastanın üreme hormon değerleri karşılaştırıldı.
Bulgular: Hastalık süreleri, ortalama lityum ve valproat kullanım süreleri, ortalama lityum ve valproat günlük doz ve serum düzeyleri, evlilik süresi ortalamaları, eşlerinin gebelik sayıları, serum östradiol, lüteinize edici hormon, seks hormon bağlayıcı globulin, serbest testosteron düzeyleri ve serbest testosteron/lüteinize edici hormon oranı açısından gruplar arasında anlamlı fark yoktu. Serum prolaktin ve folikül stimüle edici hormon düzeyleri epilepsi tanılı hasta grubunda lityum kullanan bipolar bozukluk tanılı hasta grubuna göre anlamlı olarak daha yüksekti.
Sonuç: Bulgular, valproatın erkek üreme hormonları üzerine olumsuz etkisinin olmadığını göstermektedir. Epilepsi grubunda görülen prolaktin ve folikül stimüle edici hormon düzeylerindeki yükseklik epilepsi hastalığına atfedilebilir. Bu çalışma, literatürde valproat sağaltımının bipolar bozukluk ve epilepsi tanılı erkek hastalarda üreme hormonlarına etkisini karşılaştıran ilk çalışmadır.
Valproate-Associated Reproductive Hormone Abnormalities: Do Bipolar Men have the Same Risk as Epileptic Men?
Objective: The effects of valproate on male reproductive hormones have been studied in epileptic patients and animals, but the results are inconsistent because reproductive hormone abnormalities may be independent of the use of valproate and may be due to epilepsy itself. The aim of this study was to determine if there is an association between valproate and reproductive abnormalities in men with bipolar disorder or if the association is unique to men with epilepsy.
Materials and Method: The study included 39 male patients aged 18-50 [year]s with a DSM-IV diagnosis of bipolar disorder (21 on lithium monotherapy and 18 on valproate monotherapy or valproate in combination with lithium therapy) and 15 male epilepsy patients on valproate monotherapy that were evaluated in terms of reproductive hormones.
Results: Duration of illness, duration of lithium and valproate therapy, daily dose and serum concentrations of lithium and valproate, duration of marriage, spouse's gravidity, the serum estradiol, luteinizing hormone, sex hormone-binding globulin, and free testosterone levels, and the free testosterone:luteinizing hormone ratio were not significantly different between the groups. Serum prolactin and follicle-stimulating hormone levels were significantly higher in the epilepsy patients than in the bipolar disorder patients on lithium monotherapy.
Conclusion: The findings show that valproate did not have a negative effect on male reproductive hormones in the bipolar patients. The elevated prolactin and follicle-stimulating hormone levels observed in the epilepsy group should be attributed to epilepsy. To the best of our knowledge this is the first study to compare reproductive hormones in bipolar disorder and epilepsy patients on valproate therapy.