Geriatri ve Geriatrik Nöropsikiyatri Dergisi; 2009;1(2):9-18
Toplumda Yaşayan Yaşlılarda Günlük Yaşam Aktivitelerinde Yetersizlik ve İlişkili Faktörler
ZD Aydın, İH Ersoy, A Baştürk, A Kutlucan, SS Göksu, G Güngör, MN Tamer
Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi
Fonksiyonel kısıtlanma yaşlıda artmış mortalite, bağımlılık ve bakım kurumu hizmetlerine duyulan ihtiyacın önemli bir belirleyicisidir. Bu çalışmada 65 yaş üstü bireylerde günlük yaşam aktivitelerin de bağımlılık düzeyi ve ilişkili faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışmaya Nisan 2005-Ekim 2006 tarihleri arasında Süleyman Demi rel Üniversitesi İç Hastalıkları Poliklinikleri'ne başvuran 128 hasta dahil edildi. Hastaların kendileri ya da yakınları tarafından doldu rulan bir anket aracılığıyla; basit ve enstrümental günlük yaşam aktiviteri (BGYA ve EGYA), sosyo-demografik özellikler ve sağlık durumlarına yönelik, son 1 yıla dair bilgiler toplandı. BGYA ya da EGYA işlevlerinden en az birinde yardıma ihti yaç duymak BGYA ya da EGYA'de bağımlılık olarak tanımlandı ve bağımlılıkla ilişkili faktörler tek ve çok değişkenli lojistik regresyon analizleri ile incelendi.
Bulgular: Grubun yaş ortalaması 72.4±5.4 olup, %58.5'i kadındı. BGYA'de bağımlılık oranı %27.0; EGYA'de bağımlılık oranı %35.9 idi. BGYA ve EGYA'nin her ikisi için de, hipertansiyon, eğitim düzeyi ve haftalık yürüyüş süresi düşük özür ihtimali ile; kilo kaybı ise artmış özür ihtimali ile bağımsız olarak ilişkili bulundu. Yaş, kümülatif sigara kullanımı, serebrovasküler hastalık ve koroner arter hastalığı, BGYA'de ; demans, alkol tüketim öyküsü, günlük kullanılan ilaç sayısı ve görme sorunu ise EGYA'de yetersizlik için bağımsız belirleyiciler olarak saptandı.
Sonuç: Çalışma grubunda, yaş, sağlıkla ilgili bazı faktörler ve yaşam tarzı ile ilgili bazı faktörler günlük yaşam aktivitelerinde bağımlılık ile ilişkili bulunmuştur. Yaşlıların klinik değerlendirmelerinde öyküyle kolaylıkla bilgi edinilen faktörlerin dikkate alınması özürlülük riski yüksek olanların belirlenmesine yardımcı olabilir.
Determinants of Limitation in Activities of Daily Living in Community Dwelling Elderly
Aim: Functional disability causing dependency and institutionalization strongly determines the healthcare needs of elderly and is associated with increased mortality. We therefore aimed to study the prevelance and determinants of functional limitation in a sample of >65 [year] old adults.
Method: 128 subjects visiting the internal medicine outpatient clinics of Süleyman Demirel University during April 2005-October 2006 participated in the study. Characteristics including basic and instrumental activities of daily living (BADL and IADL), socio-demographic, and health related factors were evaluated through a questionnaire filled in either by the participant him/herself or by a caregiver. Limitation in BADL or IADL was defined as limitation in one or more activities pertaining to BADL or IADL. Factors associated with limitation in BADL or IADL were evaluated with univariate and multivariate logistic regression analyses.
Results: Mean age was 72.4±5.4, women comprised 58.5%. Prevelance of limitation in BADL and IADL was 27.0% and 35.9% respectively. In multivariate analyses, hypertension, higher education, and weekly walking duration were associated with lower odds of limitation for both BADL and IADL; whereas weight loss history was associated with greater odds. Age, cumulative smoking, cerebrovascular disease and coronary artery disease were associated with greater odds of limitation only in BADL; dementia, ever alcohol use, number of daily medications, and increasing severity of vision problems were associated with greater odds of limitation only in IADL.
Conclusion: Age, health and lifestyle related factors are associated with limitation in ADL. Obtaining information on factors which can be assessed simply through clinical evaluation may help in identifying patients who are at risk of functional limitation.