Türk Psikiyatri Dergisi; 2008;19(2):157-166
Manik Dönemin Faktör Analizine Dayanan Alt-Tipleri ve Mizaçla İlişkisi
M Erkıran, G Sönmez, C Evren, S Aytaçlar, T Oral
Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, 9. Psikiyatri Kl., İstanbul
Amaç: Bu çalışmanın amacı, manik dönemin faktör analizine dayanan boyutlarının saptanması ve elde edilen faktörlerle zemindeki afektif mizaç ilişkisinin araştırılmasıdır.
Yöntem: Bakırköy Prof. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniklerinde, DSM-IV tanı ölçütlerine göre iki uçlu duygudurum bozukluğu manik dönem tanısıyla yatarak tedavi gören 100 hasta, Young Mani Derecelendirme Ölçeği (YMDÖ), Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeği (PNSÖ) (pozitif sendrom alt-ölçeği) ve Montgomery-Asberg Depresyon Değerlendirme Ölçeği ile (MADÖ) değerlendirildi ve ardından faktör analizi yapıldı. Tam düzelen 72 hastaya Memphis, Pisa, Paris ve San Diego Mizaç Değerlendirme Anketi'nin (MPPS-MD) Türkçe formu verilerek faktör skorları ile zemindeki afektif mizaç arasındaki ilişki araştırıldı.
Bulgular: Faktör analizi sonucunda toplam varyansın %67.48'ini açıklayan 7 faktörlü model elde edilmiştir. Faktörler sırasıyla disfori, psikomotor hızlanma, psikoz, sinirlilik, içgörü, grandiyozite ve cinsel ilgi faktörleridir. Psikomotor hızlanma faktör skoruyla hipertimik mizaç arasında doğrusal (r=0.255, p<0.05), cinsel ilgi faktör skoruyla depresif mizaç arasında ters bağıntı ilişkisi (r=-0.248, p<0.05) bulundu.
Sonuç: Çalışmamızın bulguları manide klinik görüngünün birbirinden bağımsız disfori, sinirlilik ve psikoz boyutlarından oluştuğunu, manide çekirdek belirti boyutu olarak kabul edilen psikomotor hızlanma ile zemindeki hipertimik mizaç arasında ilişki bulunduğunu göstermektedir.
The Factor Analytic Symptom Structure of Manic Episode and its Relationship with Affective Temperaments
Objective: The aim of this study is to establish the factor analytic dimensions of manic episode, and to investigate relationship between established factors and underlying affective temperament.
Methods: Hundred patients who had been hospitalized in psychiatric clinics of Bakirköy Prof. Mazhar Osman Training and Research Hospital for Psychiatry and Neurology for DSM-IV bipolar disorder manic episode were assessed by Young Mania Rating Scale (YMRS), Montgomery-Asberg Depression Rating Scale (MADRS) and Positive And Negative Syndrome Scale (positive syndrome sub-scale) (PANSS) and followed by factor analysis. The relationship between factor scores and underlying affective temperaments has been investigated in 72 full remitted patients who had been re-assessed by Temperament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris and San Diego Autoquestionnaire (TEMPS-A) Turkish version.
Results: 7 factors model which accounted 67.48% of the total variance has been emerged by principal component factor analysis. Determined factors were dysphoria, psychomotor acceleration, psychosis, irritability, insight, grandiosity and sexual interest. It has been found linear correlation between hyperthymic temperament and psychomotor acceleration (r=0.255, p<0.05) and, inverse correlation between depressive temperament and sexual interest (r=-0.248, p<0.05).
Conclusions: The results of our study has shown that clinical phenomenology of mania has been formed by independent dimensions of dysphoria, irritability and psychosis, also with relationship between hyperthymic temperament and psychomotor acceleration which is accepted core characteristic of mania.