Giriş Akıllı telefonların kullanıma girmesiyle birlikte dünyada akıllı telefon kullanımında ciddi bir artış görülmüştür. Akıllı telefonlarda internet kullanımı ile birlikte birçok alanla ilgili uygulamanın indirilip yüklenebilmesi, sosyal medyaya girilebilmesi, kitap okunabilmesi ve haberleri takip edilebilmesi gibi birçok imkân, akıllı telefon kullanımını dramatik bir şekilde arttırmıştır. Akıllı telefon kullanımındaki artış birçok problemi de beraberinde getirmiştir. Bu problemlerin başında akıllı telefon bağımlılığı gelmektedir. Akıllı telefon bağımlılığına yatkınlığı bakımından özellikle ergenlik dönemindeki lise öğrencileri riskli gruplar içinde yer almaktadır. Aynı zamanda ergenlik yıllarının kimlik kazanımı dönemi olması modern zamanda akıllı telefon bağımlılığının kimlik işleviyle ilişkisini düşündürmektedir. Literatüre bakıldığında akıllı telefon bağımlılığının kimlik ile ilişkilisini ele alan benzer çalışmalar olduğu görülmektedir. Ancak bu çalışmaların akıllı telefon bağımlılığının kimlik işlevi ile ilişkisini açıklamaktan uzak olduğu görülmektedir. Bundan dolayı modern zamanda akıllı telefon bağımlılığının ergenlik yıllarında yer alan lise öğrencilerinin görevlerinden biri olan kimliğin sosyal yaşama uygulanması olan kimlik işleviyle ilişkisini ortaya çıkarmak bu çalışmanın amaçlarından biridir. Bunun yanında alanyazına bakıldığında akıllı telefon bağımlılığı, aleksitimi düzeyi ve kimlik işlevi arasındaki ilişkiyi inceleyen bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Ancak akıllı telefon bağımlılığı ile aleksitimi düzeyini inceleyen çalışmalar daha önceleri yer almaktadır. Sonuç olarak akıllı telefon bağımlılığı, aleksitimi ve kimlik işlevi arasındaki ilişki yapılan çalışmalar ve teorik açıklamalarda da görülmektedir. Akıllı telefon bağımlılığı ile aleksitimi düzeyi arasında pozitif yönde, aleksitimi ile kimlik işlevi arasında negatif ilişki olduğu görülmektedir. Bu bilgiler ışığında modern zamanda akıllı telefon bağımlılığın kimlik işlevlerini yordarken aleksitiminin aracı rolü incelenmesi önem arz etmektedir. Bu çerçevede bu araştırma ile akıllı telefon bağımlılığı, aleksitimi ve kimlik işlevleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Yöntem Bu çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubu, İstanbul’un dört ilçesinin Anadolu liselerinde eğitim ve öğrenim gören, basit tesadüfi örneklem yöntemiyle belirlenen 460 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcılar 251’si kadın ve 209’u erkektir. Araştırmada akıllı telefon bağımlılığı ölçeği kısa formu, kimlik işlevi ölçeği ve toronto aleksitimi ölçeği kullanılmıştır. Bu çalışma aleksitimi düzeyinin akıllı telefon bağımlılığı ile kimlik işlevi arasındaki aracılık yordayıcılığını test etmek için YEM (yapısal eşitlik modeli) kullanılmıştır. Bulgular Yapılan analiz soncunda akıllı telefon bağımlılığı aleksitimi düzeyi ile pozitif yönde (r= 0.40, p<0.01) ve kimlik işlevi ile negatif yönde (r= -0.34, p< 0.01) anlamlı ilişkili olduğu bulunmuştur. Bunun yanında aleksitimi kimlik işlevi ile negatif yönde (r= -0.40, p< 0.01) anlamlı ilişkili olduğu bulunmuştur. Ölçüm modelin incelenmesi sonucu öngörülen model uyum değerlerinin kabul edilebilir değerler içerisinde oldukları görülmektedir (x2 / df= 2.12, p<0.0.1, RMSA= 0.05,SRMR= 0.05, GFI= 0.91, CFI= 0.94, TLI= 0.93). Bu bulgular ışığında öngörülen modelin veri uyumunun iyi olduğu ve gözlenen değişkenlerinin örtük değişkenleri uyumlu şekilde temsil ettiği söylenebilir. Bu çalışmada ölçüm modelinin doğrulanmasından sonra örtük değişkenli yapısal model çerçevesinde hipotezler test edilmiştir. Yapılan nihai analiz soncunda akıllı telefon bağımlılığı aleksitimi düzeyini pozitif yönde ve anlamlı şekilde yordamıştır (β= 0.43; p<0.01). Ayrıca aleksitimi düzeyinin kimlik işlevini negatif yönde ve anlamlı olarak yordadığı bulunmuştur (β = -0.43; p<0.01). Bunun yanında aracı değişken olan aleksitimi düzeyinin modele dâhil edilmesiyle akıllı telefon bağımlılıktan kimlik işlevine giden yolun anlamlı olduğu bulunmuştur (β= -0.18; p<0.01). Aleksitimi düzeyi akıllı telefon bağımlılığı ile birlikte kimlik işlevindeki varyansın % 29’unu açıklamaktadır. Son olarakta boostrap analizi sonucuna göre akıllı telefon bağımlılığı aleksitimi aracılığıyla kimlik işlevi üzerinde dolaylı yardamasının anlamlı olduğu bulunmuştur (β= -0.19, %95, GA [-0.25 -.013]). Ayrıca model uyum değerlerinin kabul edilebilir değerler içerisinde olduğu bulunmuştur (x2 /df= 2.12, p<0.0.1, RMSA= 0.05,SRMR= 0.05, GFI= 0.91, CFI= 0.94, TLI= 0.93). Tartışma Bu araştırma ile akıllı telefon bağımlılığı, aleksitimi düzeyi ve kimlik işlevleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yapılan analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre akıllı telefon bağımlılığı kimlik işlevini olumsuz yönde yordamıştır. Ayrıca akıllı telefon bağımlılığının aleksitimi düzeyini olumlu yönde yordamıştır. Bunun yanında aleksitimi düzeyinin kimlik işlevini olumsuz yönde yordamıştır. Son olarak ise, aleksitimi düzeyinin akıllı telefon bağımlılığı ile kimlik işlevleri arasında kısmi aracılığı anlamlı olarak bulunmuştur. Sonuç olarak alanyazın ışığında lise öğrencilerinin akıllı telefona yönelik bağımlılık geliştirmeleri duygularını tanımada ve ifade etmede güçlük yaşamasına etki ettiği ve bundan dolayı öğrencilerin kimlik işlevini olumsuz olarak etkilediği söylenebilir.

This study aims to examine the mediating role of the level of alexithymia in the relationship between smartphone addiction and identity functions. The study group included 460 participants who were students attending Anatolian High Schools in four districts of Istanbul, and they were identified by a simple random sampling method. In this study, the Smartphone Addiction Scale-Short Version, the Identity Function Scale, the Toronto Alexithymia Scale, and a personal information form were used. The structural equation model (SEM) and bootstrapping were utilized to test the mediation analysis of the research. In the results of the analysis, it was found that smartphone addiction in high school students negatively predicted identity function (ß = -0.37; p < .01), but positively predicted the alexithymia level (ß = 0.43; p < .01). In addition, it was found that the alexithymia level of high school students negatively predicted identity function (ß = -0.43; p < .01). Finally, it was concluded that the alexithymia level in high school students mediates smartphone addiction to predict identity functions (ß = -0.19; p < .01). The model fit values were also found to be within acceptable values (?2/df = 2.12, p < .0.1, RMSA = 0.05, SRMR = 0.05, GFI = 0.91, CFI = 0.94, TLI = 0.93).