Nöropsikiyatri Arşivi; 2021;58(1):34-40
Retinal Sinir Lifi Tabakası Kalınlığı Multipl Sklerozlu Hastalarda Dizabilite Düzeyi, Serum ve Beyin Omurilik Sıvısı Nörofilament Düzeyi ile İlişkilidir
C Uzunköprü , N Yüceyar , S Güven Yılmaz , F Afrashı , Ö Ekmekçi ,D Taşkıran
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzmir,
Amaç: Bu çalışmanın temel amacı Peripapiller Retina Sinir Lifi Tabakası
(pRNFL) kalınlığının Multipl Skleroz’lu (MS) hastalarda aksonal
dejenerasyonun bir biyobelirteci olduğunu doğrulamak ve Nörofilament
ağır zincir (NfH) ve nitrotirozin (NT) ile ilişkisini değerlendirmektir.
Yöntem: Çalışmaya 30 adet Relapsing-Remitting MS hastası (RRMS), 16
adet sekonder progresif MS (SPMS) hastası ile yaş ve cinsiyet açısından
benzer özellik gösteren 29 kişiden oluşan kontrol grubu (21 sağlıklı
kontrol, 8 hasta kontrol) alınmıştır. Katılımcıların serum ve/veya beyin
omurilik sıvısında (BOS) NfH ve NT düzeyleri ve Optik koherans Tomografi
(OCT) ile pRNFL kalınlıkları ölçülmüştür. Klinik sonuçların Multipl Skleroz
Fonksiyonel Kompozit (MSFC) skoru ve Genişletilmiş Özürlülük Durum
Ölçeği (EDSS) ile ilişkisi incelenmiştir.
Bulgular: RRMS hastalarının BOS NfH/NT düzeyleri (99 pg/mL, 107,52 nM
sırayla) kontrollere (74 pg/mL, 48,72 nM) göre anlamlı derecede yüksek
saptandı (p<0,0001) ancak bu ilişki serum örneklerinde görülmedi. SPMS
hastalarında serum NfH/NT düzeyleri (111,25 pg/mL, 1251,77 nM sırayla)
RRMS ve kontrol grubuna göre anlamlı şekilde yüksek saptanırken pRNFL
kalınlıkları da (79 µm) RRMS (98,50 µm) ve kontrol grubuna (108 µm)
göre anlamlı derecede düşüktü (p<0,0001). pRNFL kalınlığı hem RRMS
hem de SPMS hastalarında tüm özürlülük parametreleri (EDSS, İz Sürme
Testi, 9 Delikli Çivi Testi ve PASAT) ile korele saptandı (p<0,001, p=0,02,
p=0,03, p=0,02 sırayla). RRMS ve SPMS hastalarında serum ve/veya BOS
NfH düzeyi ile EDSS arasında pozitif korelasyon gözlendi (p<0,001, p=0,02
sırayla). Bunlara ek olarak MS’in her 2 klinik formunda da pRNFL kalınlığı
ile serum ve/veya BOS NfH düzeyi arasında anlamlı ilişki saptanırken
(p<0,01, p<0,001 sırayla) benzer ilişki NT düzeyleri ile gözlenmedi.
Sonuç: Bu çalışma, MS hastalarında pRNFL kalınlığı ve serum/BOS NfH’nin,
mevcut hastalık seyri ve kesitsel özürlülük ölçümü ile ilişkili olan güvenilir
ve kantitatif biyobelirteçler olduğunu göstermiştir.
Retinal Nerve Fiber Layer Thickness Correlates with Serum and Cerebrospinal FluidNeurofilament Levels and is Associated with Current Disability in Multiple Sclerosis
Introduction: The main purpose of the present study is to confirm
Peripapillary Retinal Nerve Fiber Layer (pRNFL) thickness is a biomarker
of axonal degeneration in patients with Multiple Sclerosis (MS) and to
evaluate its relationship with Neurofilament heavy chain (NfH) and
Nitrotyrosine (NT).
Method: We quantified serum (s) and/or cerebrospinal fluid (CSF) NfH
and NT levels in 30 relapsing-remitting MS patients (RRMS), 16 secondary
progressive MS (SPMS) patients and in 29 control subjects matched for
age and gender. Optical coherence tomography (OCT) measurements of
pRNFL were performed in all subjects. Clinical outcomes were tested by
Multiple Sclerosis Functional Composite (MSFC) and Expanded Disability
Status Scale (EDSS).
Results: RRMS patients exhibited significantly higher NfH/NT levels (99
pg/mL, 107.52 nM respectively) than controls (74 pg/mL, 48.72 nM) in
CSF (p<0.0001), but not in sera. SPMS patients had significantly higher s
NfH/NT values (111.25 pg/mL, 1251.77 nM respectively) and lower mean
pRNFL thickness (79 µm) than patients with RRMS (98.50 µm) and controls
(108 µm) (p<0.0001). pRNFL thickness was significantly correlated with all
clinical disability measurements (EDSS, Trail Making test, 9-Hole Peg Test,
and PASAT) in both RRMS and SPMS (p<0.001, p=0.02, p=0.03, p=0.02
respectively). A positive correlation was also found between serum and/
or CSF NfH levels and EDSS scores in RRMS and SPMS (p<0.001, p=0.02
respectively). The pRNFL thickness was also correlated significantly with
serum and/or CSF NfH levels but not with s/CSF NT levels in both clinical
forms of MS (p<0.01, p<0.001 respectively).
Conclusion: The current study demonstrated that both pRNFL and s/CSF
NfH are reliable and quantitative biomarkers that correlate with current
disease course and cross-sectional measure of disability in patients with
MS.