Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi; 2019;2(3):48-67
Toplu Taşıma Şoförlerinin Dikkat, Tepki Hızı ve Muhakeme Düzeyleri İle Kişilik Özellikleri, Yaş, Eğitim Durumu Arasındaki İlişki*
RN Duman, K Tuzgöl
İETT Genel Müdürlüğü, İstanbul
Ulaşımın modern toplumda önemi her geçen gün artmaktadır. En yaygın ulaşım alanlarından biri olan karayolu
ulaşımı hayatı kolaylaştırmakla birlikte trafik kazaları riski ile de önemli kayıplara neden olmaktadır. Toplu
taşıma şoförlüğü çok fazla gündeme gelmese de her gün sadece İstanbul’da milyonlarca kişinin bir yerden başka
bir yere ulaşmasını sağlayan meslek dalıdır. Trafik kazalarının dünya genelinde ölüme sebebiyet veren durumlar
içerisinde ilk sıralarda yer alması, trafik kazalarının nedenlerine bakıldığında ise sürücü hata oranının yüksekliği
şoför personel seçiminin önemini gün yüzüne çıkarmaktadır. Şoförlük için gerekli olan psikomotor, bilişsel
beceriler, kişilik özellikleri gibi konular psikolojinin alt dallarından biri olan trafik psikolojisinin araştırma
alanlarıdır. Şoförlük için gerekli olan becerilere sahip olan kişilerin özellikle şoförlüğü meslek olarak icra eden
kişilerde dikkat edilmesi durumunun trafikte güvenliği arttıracağı ve kaza oranlarını buna bağlı olarak da can
kaybı, yaralanma oranlarının azalmasına ve maddi kayıp oranların düşmesine yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Bu araştırma da şoförlük mesleğinde önemli olan psikomotor ve bilişsel becerilerden muhakeme, tepki hızı ve
dikkat düzeylerinin yaş, eğitim durumu ayrıca sürücülükte önemli olduğu düşünülen kişilik özelliklerinden
duygusal denge, sorumluluk duygusu, özdenetim ve maceraperestlik/heyecan arayışı değişkenlerine göre anlamlı
farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır.
The Relation Between Public Drivers Attention Level, Response Rate, Reasoning Ability and Their Personality, Age, Education
The importance of transportation in modern society is increasing day by day. Highway, the most common way of
transportation, makes life easier, but also causes significant losses with the risk of traffic accidents. Even though
being a public transportation driver is not an attention-grabbing profession, it enables millions of people to reach
from one place to another every day in Istanbul. Traffic accidents are the most important reasons among the
leading causes of death around the world and drivers are the most important factors for those accidents;
therefore, the significance of driver selection process is increasing. So, psychomotor, cognitive skills and
personality traits are important topics for driver selection process and research areas of traffic psychology that is one of the sub-branches of psychology. It is thought that paying an attention to choose drivers who have the
necessary skills to be a driver will not only increase the safety in the traffic but also decrease the accident rates,
the injury rates and the financial loss rates. In this research, it was investigated whether reasoning and response
speed which are types of cognitive skills, psychomotor and attention level show any differences according to
age, education status and personality traits that are emotional balance, sense of responsibility, self-control, and
adventurousism / excitement.