Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi; 2018;1(1):54-78
İbn Sînâ’nın Nefs Kavramı ve Modern Psikolojideki Ego Kavramının Benlik OlgusuBağlamında Karşılaştırılması
SN Külçe
Üsküdar Üniversitesi, İstanbul
İbn Sina, Batıdaki ismiyle Avicenna, düşünceleriyle kendi zamanının ve coğrafyasının ötesine etki etmiş büyük bir
doktor ve filozof olarak başta tıp ve felsefe olmak üzere konusu insan olan birçok pozitif bilimde eserleriyle ismen,
düşünceleriyle de gıyaben varlığını sürdürmüş ve sürdürmekte olan bir bilim insanıdır. Batıdan, özellikle Helenistik
gelenekten etkilenmiş ve düşüncelerini bu geleneğin öğretilerine temellendirmiş olsa da, beslendiği bu kaynaktan
aldığı düşünceleri derinleştirip geliştirerek batı dünyasını derinden etkilemek, birçok düşünüre ve bilim insanına yön
vermek suretiyle bir nevi batıdan aldığı borcu tekrar batıya teslim etmiş gibidir. Bu çalışma, genelde batının doğuya,
doğunun da batıya olan etkisini; özelde ise doğulu bir bilim insanı ile bazı batılı bilim insanlarının, insan varlığına
bakış açısı arasında etkileşim ve benzerlikleri incelemektedir. İbn Sina’nın en önemli teorilerinden biri olan nefs
teorisi ile merkezde psikodinamik yaklaşım olmak üzere batılı birtakım psikolog ve psikiyatristlerin ego yaklaşımları
karşılaştırılmış; insana dair iki farklı değerlendirme olan nefs ve ego tanımları incelenmiştir. Modern psikolojide ego
kavramı hakkında birçok farklı yaklaşım olduğundan, bu kavramın ağırlıklı olarak psikodinamik kuram
perspektifinden incelenmesine özen gösterilmiştir. Ayrıca konunun ego-nefs alâkası ve özellikle benzerliği özelinde
kalıp dağılmaması için, iki teorinin paralellik gösterdiği ya da kesiştiği noktalar üzerinde durulmuştur. Çalışmanın
amacı, iki farklı zamanın ve iki farklı coğrafyanın aynı varlığa yaklaşımlarındaki alâkayı ve benzerliği göstermek
suretiyle çok boyutlu bir varlık olarak insan gerçeğinin tek bir açıklaması olmayabileceğini ve bu sebeple insanı
anlama/anlamlandırma girişimlerinin tek bir perspektiften değil; birçok farklı perspektiften bakılıp bütüncül bir
yaklaşımla hareket edildiği takdirde daha sağlıklı ve daha berrak sonuçlara ulaşabileceği imkân ve ihtimaline işaret
etmektir
A Comparison of the Nefs in Avicenna and the Ego in Modern Psychology Regarding toTheir Relationship via the Phenomenon of Self
Ibn Sina, also known as Avicenna, is a multi-dimensional and universal thinker. He has broad influence on East and
West. He originates his thoughts from Hellenistic era and he inspires from the thoughts to adapt them to Islamic
thoughts. However, he reciprocates to the Western culture by contributing their value system. One of the main theory
of Avicenna discusses the term “nefs”. The term is compared to the ego which is another term in modern psychology literature. Ego is discussed by many perspectives and there are a vast amount of theories about it. In the paper, ego is
discussed regardingly to psychodynamic approaches predominantly. The term of ego and nefs are stands for the term
of self in the paper. The paper intends to demonstrate the universal truth of the human being by the aim of revealing
the interaction between the West rooted and East rooted knowledge.