Klozapin şizofreni, şizoafektif ve bipolar bozukluğun dirençli olgularının tedavisinde en etkili ilaçların başında yer almaktadır. Ancak klozapin tedavisi yeterli süre ve dozda kullanılmasına rağmen istenen ölçüde yanıt alınamayan hastalar bulunmaktadır. Bazı hastalarda ise klozapin tedavisi sırasında ortaya çıkan yan etkiler nedeniyle klozapin etkin doza yükseltilememektedir. Olgu sunumu ve araştırma bulguları bu durum ile karşılaşıldığında farklı güçlendirme yöntemlerinin kullanılabileceğine ve etkinin artırılabileceğine işaret etmektedir. Bu yazıda klozapin ile birlikte tedavi etkisini güçlendirmek için kullanılan yöntemler etki, yan etki ve farmakokinetik/dinamik etkileşim özellikleri açısından gözden geçirilmektedir. Klozapini güçlendirme amacıyla kullanılan yöntemleri bildiren çok sayıda olgu sunumu ve kısıtlı sayıda açık ve kontrollü çalışma göze çarpmaktadır, ancak yazında bu konuyu gözden geçiren sadece bir çalışma bulunmaktadır. Güçlendirme amacıyla klozapin tedavisine eklenen tedaviler seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI), tipik nöroleptikler ve yeni kuşak antipsikotikler, duygudurum düzenleyicileri, elektrokonvülzif tedavi (EKT) ve N-metil-D-aspartat (NMDA) agonistleri başlıkları altında incelenmektedir.

Clozapine is one of the most effective pharmacological agents in the treatment of treatment-resistant patients with schizophrenia, schizoaffective and bipolar disorder. Nevertheless, there is still an important proportion of patients who do not respond to clozapine treatment given at a sufficient dose and duration. Some patients cannot tolerate the dosage necessary for an adequate treatment. Case reports, series, various open and controlled trials suggest that there are effective strategies of augmenting clozapine treatment in such cases. In this article, strategies of clozapine augmentation are reviewed in the light of findings related with the efficacy, safety and pharmacokinetic/dynamic interaction profiles of such combinations used for augmentation. To our knowledge, there is only one study in the current literature reviewing this subject. Augmenting strategies are reviewed through the combination of clozapine with the serotonin reuptake inhibitors (SSRI), typical and atypical antipsychotics, mood stabilizers, NMDA agonists and electroconvulsive treatment (ECT).