Türk Psikoloji Yazıları; 2015;18(35):33-50
Dehşet Yönetimi Kuramı Üzerine Bir Derleme
C Doğulu, NS Uğurlu
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Bu makalenin amacı, psikoloji yazınında önemli bir yer edinmiş olan Dehşet Yönetimi Kuramı (DYK; Greenberg,
Pyszczynski ve Solomon, 1986; Solomon, Greenberg ve Pyszczynski, 2004) üzerine yapılan çalışmaları derleyerek
yazına kuramla ilgili Türkçe bir kaynak kazandırmaktır. Bu amaç doğrultusunda ele alınan bu derleme makalesi,
dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, DYK temel sayıltıları, hipotezleri ve yöntemiyle açıklanmıştır. İkinci
bölümde, kuramın çalışıldığı başlıca alanlar ve edinilen bulgulara dair fikir vermesi için örnek çalışmalardan bahsedilmiştir.
Bu bölümde, DYK konusunda yapılan çalışmalar dört ana alt başlık altında toplanarak özetlenmiştir.
Bunlar “Dehşet yönetiminde olumsuz yollarla baş etme: Gruplar arası ilişkiler üzerine DYK çalışmaları”, “Dehşet
yönetiminde olumlu yollarla baş etme: Yardım etme, yakın ilişkiler ve sağlık üzerine DYK çalışmaları”, “Uygulamalı
alanlara odaklanan DYK çalışmaları” ve “Bireysel ve kültürel farklılıklara odaklanan DYK çalışmaları” şeklinde
sunulmuştur. Üçüncü bölümde, Türkiye’de yapılan DYK çalışmaları özetlenmiştir. Son bölümde ise, DYK’nın temel
sayıltıları özetlenerek kuramın farklı ülkelerden araştırmacılarca, farklı deneysel desenler ve farklı araştırma örneklemleriyle
çalışılmasının önemine değinilmiştir.
A Review of Terror Management Theory
The aim of this article is to review empirical work on one of the prominent theories in the psychology literature, the
Terror Management Theory (TMT; Greenberg, Pyszczynski, & Solomon, 1986; Solomon, Greenberg, & Pyszczynski,
2004), hence, to provide a Turkish source on TMT to the literature. To this end, the present review article consists
of four parts. In the first part, TMT is explained with regard to its premises, hypotheses, and methodology. In the second
part, main lines of empirical research on TMT and their findings are mentioned with reference to relevant studies
in the literature. This part on TMT studies is summarized under four main topics, namely, “Positive ways of coping
in terror management: TMT studies on intergroup relations”, “Negative ways of coping in terror management: TMT
studies on helping, close relationships, and health”, “TMT studies in applied contexts”, and “TMT studies focusing
on individual and cultural differences”. In the third part, TMT studies conducted in Turkey are summarized. In the
last part, premises of TMT are briefly explained and the importance of studying TMT by researchers from different
countries and with different experimental designs and research samples is mentioned.