Bağımlılık Dergisi; 2015;16(1):18-25
İlişki Bağımlılığı Ölçütlerinin Rasch Modeliyle Değerlendirilmesi
DH Atlam, Z Yüncü, T Totan
Ege Üniversitesi, İzmir
Amaç: Araştırmada, DSMIV’ün
madde bağımlılığı tanı ölçütleri
doğrultusunda partner ilişkilerindeki
bağımlılığı değerlendirmek üzere
önerilen 7 ölçütün Madde Tepki Kuramı
kapsamında incelenmesi hedeflenmiştir.
Yöntem: Ege Üniversitesi’nin tüm
fakültelerinde eğitim alan öğrenciler
fakülte ve sınıf düzeyine göre randomize
edilmiştir. Araştırmada 1522 kişiye
ulaşılmış, 1260’ı değerlendirilmiştir.
Verilerin analizinde IRTPRO ve BILOGMG
programları kullanılmıştır.
Bulgular: Bu araştırmada yer alan
olguların 751’i (%59.6) kadın 509’u (%40.4)
erkektir. Rasch modeli analizine göre,
ilişki bağımlılığı ölçütlerden “bir ilişkiye
zaman harcama” çoğunlukla “evet” olarak
işaretlenmiştir (%66.5). Sonrasında,
“yoksunlukla” ilgili ikinci ölçütün (%47.5)
izlediği gözlenmiştir. Pearson korelasyon
katsayılarının .22 ile .43 arasında Biserial
madde korelasyonlarının ise .30 ile .53
arasında değiştiği bulunmuştur. İlişki
bağımlılığı ile ilişkili ölçütlerin varyansları
.66, standart hatası ise .71 olarak
bulunmuştur. Bu bulgu, ölçütlere yönelik
gözlenen farklılıkların t değerinin 1.96’dan
(p< .05) düşük bulunduğuna ve bu sebeple
de istatistiksel olarak anlamlı olmadığını
işaret etmektedir (t1259 = .66/.71 = .93)
Sonuç: Madde tepki kuramı
kapsamında yürütülen Rasch modeline göre
ölçme aracının genel anlamda güç bir ölçme
aracı olduğu saptanmıştır. Genç yetişkinlerin
“ilişki bağımlılığı”nı gösterme eğilimlerinin
DSM-IV’ün madde bağımlılığı tanı ölçütleri
doğrultusunda partner ilişkilerindeki
bağımlılığı değerlendirmek üzere önerilen
yedi ölçütünün madde analizine göre
düşük olduğu sonucuna varılmıştır.
Evaluation of Relationship Addicton Criterias with Rasch Model
Objective: In research, according to the
DSM-IV diagnostic criteria proposed seven
items to evaluate the addiction in partner
relations within the scope of the examination
of the Item Response Theory is targeted.
Method: The students, studied at
all faculties of Ege University, had been
randomized according to faculty and class
level. 1522 people were reached and 1260
people of them were evaluated in the
research. IRTPRO and BILOG-MG programs
has been used the analysis of research data.
Results: Participants were 751 women
(59.6%) and 509 male (40.4%). According to
Rasch model analysis, “spending time to a
relationship” of relationship addiction items
was marked as Yes the most (66.5%). And
then, second item of related to “withdrawal”
(47.5%) followed by was observed. It
was found to vary Pearson correlation
coefficient between .22 and .43, Biserial item
correlation coefficient between .30 and .53.
Variance was found .66, standart
error was found .71 related to the criterias
about relationship addiction. This finding
was pointed out that t value of observed
differences for the criterias was found less
than 1.96 (p< .05) and for that reason it was not
statistically significant (t1259 = .66/.71 = .93).
Conclusion: It was determined that
measuring tool was generally difficult
according to rasch model that carried out
within the scope of item response theory.
It was concluded that show trends of
relationship addiction of young adults were
low according to item analysis of seven
criterias which were recommended to
evaluate relationship addiction according
to DSM-IV substance dependence criterias.